งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 79
ทั้งหมด แต่อาจจะผสมผสานและด�ำรงอยู่ร่วมกันก็ได้ ในกรณีศึกษากระบวนการ
รื้อฟื้นอักษรไทในเวียดนาม ยุกติ มุ กดาวิจิตร (2548) ได้พบว่าเป็นกระบวนการ
ต่อรองของชุมชนในหลายระดับและหลากลักษณะ ในฐานะที่เป็นความเคลื่อนไหวที่
ซับซ้อน เพื่อปรับความสัมพันธ์ต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกท้องถิ่น ในบริบทของ
รัฐชาติที่ก�ำลังเปลี่ยนแปลงไป
อย่างไรก็ตาม กระบวนการสร้างอัตลักษณ์ในวาทกรรมวัฒนธรรมพหุนิยม
ไม่ได้จ�ำกัดอยู่ เฉพาะกลุ่มชาติพันธุ์เท่านั้น ที่ จริงแล้วยังมี กรณีศึกษาที่เกี่ ยวข้อง
กับความหลากหลายทางวัฒนธรรมในลักษณะอื่ นๆ อีก ที่ ด�ำรงอยู่ร่วมกันอย่าง
ซับซ้อนในสังคมไทย ไม่ว่าจะเป็นการเมืองของอัตลักษณ์ทางเพศ ศาสนา และแม้แต่
อัตลักษณ์ ของกลุ่มชายขอบอื่นๆ เช่น กลุ่ มวัฒนธรรมย่อย และกลุ่มที่อยู่ก้นบึ้งของ
สังคม เช่น คนไร้ บ้าน (บุ ญเลิศ 2546) ซึ่งมีจ�ำนวนมาก จึงไม่สามารถจะประมวลมา
ให้เห็นเป็นตัวอย่างได้ทั้งหมดในบทสังเคราะห์สั้นๆ ชิ้นนี้
ในระยะหลั งๆ กระบวนการสร้างอัตลักษณ์ ในวาทกรรมวัฒนธรรมพหุ นิยม
ที่น่าสนใจ จะเริ่มหันมามองการสร้างอัตลักษณ์ลอดรัฐชาติมากขึ้น ดังจะเห็นได้จาก
ความสนใจศึกษาคนพลัดถิ่น (ฐิรวุฒิ 2547) และกรณีศึกษาต่างๆ เช่น งานศึ กษา
ของปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี (2549) เรื่องหญิงพลัดถิ่นไทใหญ่ในพื้นที่ชายขอบของ
รัฐชาติ ซึ่งสร้างวาทกรรมคนพลัดถิ่น ผ่านการวิพากษ์วาทกรรมรัฐชาติ ที่กระท�ำ
ความรุนแรงต่อร่างกายผู้หญิง ในความเคลื่อนไหวทางการเมืองที่เชื่อมโยงระดับ
ท้องถิ่น ชาติและโลกเข้าไว้ด้วยกัน
กรณี ศึกษาวั ฒนธรรมของคนพลัดถิ่ นส่วนใหญ่ จะให้ความส� ำคัญกั บ
การเมืองของอัตลักษณ์ที่ลอดรัฐ ส่วนในเชิงวิธีวิทยาก็จะเน้น การมองวัฒนธรรม
บริโภคนิยม ในเชิงที่เป็นกระบวนการปรับความสัมพั นธ์เชิงอ�ำนาจมากขึ้ น แทนที่จะ
มองในด้านของการครอบง�ำด้านเดียว เช่น กรณีศึกษา คนไทใหญ่พลัดถิ่นในไทย
ของ Amporn Jirattikorn (2007) ซึ่งพบว่ามีอัตลักษณ์ที่ซับซ้อนและลื่นไหล เพื่อการ
ใช้ชีวิตอยู่ ในสังคมเชียงใหม่ โดยที่บางส่วนจะนิยมบริโภคเพลงไทใหญ่สมัยนิยม
จากพม่า ในการสร้างอัตลักษณ์ข้ามพรมแดน ที่เชื่อมโยงกับการบริโภคความทรงจ�ำ