84 ถกเถียงวัฒนธรรม
ในจ�ำนวนงานศึกษาปัจจุบันที่มีอยู่อย่างจ�ำกัดนั้น งานชิ้นใหม่ของขวัญชีวัน
บัวแดง (Kwanchewan 2008) นับเป็นตัวอย่างหนึ่ง ที่พยายามสืบทอดประเด็น
การศึกษาความเคลื่อนไหวของผู้มีบุญมาจากช่วงทศวรรษที่ 2520 โดยศึ กษากรณี
ของชุมชนผู้ มีบุญของชาวกะเหรี่ยงที่อาศัยอยู่ตามชายแดนระหว่างไทยกับพม่า
ซึ่ งเคยเคลื่อนไหวต่อสู้กับรัฐบาลต่างๆ มาตั้ งแต่สมัยอาณานิคมอังกฤษจนถึง
รัฐบาลพม่าในปัจจุบัน ด้วยการสร้างและรักษานิกายทางศาสนาแบบพระศรีอาริ ย์ไว้
ตลอดระยะเวลา 4 ทศวรรษที่ผ่านมา ในฐานะที่เป็นการปฏิบัติการในการตีความ
อุ ดมการณ์ ตามนัยในความคิด Habitus ของ Bourdieu ที่อาจขัดแย้งและปรับเปลี่ยน
อยู่ตลอดเวลา ในบริบทของการต่อรองกับกลุ่มอ�ำนาจต่างๆ จากภายนอก
ส� ำหรับผู้เขี ยนเอง ได้พยายามปรับการวิ เคราะห์งานวิจัยที่ ผ่านๆ มา
ด้วยการเปลี่ยนมามองวัฒนธรรมในเชิงปฏิบัติการมากขึ้น ดังตัวอย่างในบทความ
(Anan 2007) ที่พยายามวิเคราะห์ขบวนการเคลื่อนไหวป่าชุมชนของชาวเขาใน
ภาคเหนือ โดยอาศั ยแนวคิดเรื่อง “พื้นที่ความรู้” (Knowledge Space) ในฐานะ
ที่เป็นพื้นที่ของการปฏิบัติการ ในการสร้างความรู้และต่อรองอ�ำนาจ ในบริบทของการ
ช่วงชิงอานาจในการจัดการทรัพยากรกับรัฐ แนวความคิด “พื้นที่ความรู้” นี้
David Turnbull ได้ทดลองน�ำเสนอในมิติทางสังคมและวัฒนธรรมในปี 1997 และต่อมา
Sarah Wright (2005) ก็น�ำมาขยายความให้ชัดเจนขึ้น เมื่อผู้เขียนน� ำความคิดนี้
มาวิเคราะห์ขบวนการเคลื่อนไหวป่าชุมชน ก็พบว่าชาวเขาได้ปฏิบัติการอย่าง
ซับซ้อน ในกระบวนการสร้างความรู้และอ�ำนาจ ซึ่งเกิดขึ้นในพื้นที่ระหว่างคู่ตรงข้าม
ต่างๆ เช่น ระหว่างป่าและการเกษตร ระหว่างการอนุรักษ์และการพัฒนา เพราะ
ชาวเขาสามารถผสมผสานความรู้ต่างๆ เพื่อการต่อรอง เช่น ผ่านพิธีบวชป่า ซึ่ง
ผสมผสานความเชื่อจากหลายทางศาสนา ในความพยายามจะสื่อสารเชิงวาทกรรม
กั บทั้งภายในและภายนอกชุมชน
ขณะเดี ยวกันก็มีการปรับความคิดเรื่องสิทธิด้วย จากสิทธิชุมชนซึ่งมีนัยของ
ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ก็เปลี่ยนมาสร้างความหมายของสิทธิเชิงซ้อนแทน
เพราะการจัดการป่าจะเกี่ยวข้องกับผู้ มีส่วนได้ส่วนเสียหลายฝ่าย ที่ ต้องเข้ามามี