งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 75
เพื่อวิพากษ์และรื้อถอนความคิดชาตินิยมในความเป็นไทย ซึ่งยังคงเป็นวาทกรรม
ครอบง�ำกระแสหลั กในสังคมไทย โดยวิเคราะห์ให้เห็นถึ งมิติ ทางการเมืองของ
วัฒนธรรม เพราะในระบบทุนนิยมโลกาภิวั ตน์นั้น แม้แต่วัฒนธรรมก็อาจถูกเปลี่ยนให้
กลายเป็นสินค้าได้ เนื่ องจากระบบเช่นนี้ก�ำลังเปลี่ยนมาใช้วัฒนธรรมบริโภคนิยมเป็น
พลังขับเคลื่อนหลัก ในการแสวงหาผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจแทนระบบการผลิต
ด้วยการส่งเสริมให้ผู้คนหันมาบริโภคความหมายหรือสัญญะมากขึ้น
ภายใต้ระบบทุนนิยมในปั จจุบันดังกล่ าว ความเป็นไทยจึงถูกเปลี่ยนให้
กลายเป็นเพียงสินค้า ที่ใครๆ ก็สามารถบริโภคได้ โดยไม่เกี่ยวข้องกับอัตลักษณ์
แห่งชาติของผู้บริโภคเลยก็ได้ เพราะความเป็นไทยก็เป็นเพียงสินค้าชนิดหนึ่ง ผลที่
ตามมาก็คือ ความพยายามใดๆ ที่จะสร้างความเป็นแก่นสารให้กับความเป็นไทย
อาจจะท�ำได้อย่างมากก็เพียงท�ำให้ความเป็นไทยเป็นสินค้ าที่มีราคาสูงขึ้นเท่ านั้น
แต่คนในชาติพันธุ์ไทยจะไม่สามารถควบคุ มความเป็ นไทย ที่เป็นเพียงสินค้านี้ได้
อีกต่อไป เมื่อความเป็นไทยกลายเป็นเพียงสินค้าแล้ว เรื่องจิตวิญญาณของความเป็น
ไทยจึงเป็นเพียงนามธรรมที่ว่างเปล่า ซึ่งอาจจะเก็บเอาไว้ชื่นชม หรื ออาจจะถูกใช้
เป็นการเมืองวัฒนธรรม หรือวาทกรรมเพื่อครอบง� ำได้ หากยังไม่เข้าใจการท�ำงาน
ของระบบทุนนิยมดังกล่าวไปแล้ว
การปรับใช้แนวความคิดวัฒนธรรมบริโภคนิยม และการเปลี่ยนวัฒนธรรมให้
เป็นสินค้าในงานศึกษาน�ำร่อง 2 ชิ้นแรกนี้ ได้ช่วยขยายความเข้าใจวัฒนธรรม ในแง่
การเมืองของวั ฒนธรรมหรือลักษณะครอบง�ำของวัฒนธรรมเพิ่มเติมอีก ดังจะเห็นได้
อย่างชัดเจนในวาทกรรมของการบริโภคความหมาย เพราะมีการตอกย�้ ำความเป็น
แก่นสารของความหมายในวัฒนธรรมอย่างต่อเนื่อง ซึ่งมีงานวิจัยในแนวนี้เพิ่มเติ ม
อีกจ�ำนวนหนึ่งในช่วงทศวรรษที่ 2540
ในระยะแรกๆ การศึกษาวัฒนธรรมบริโภคนิ ยมส่วนใหญ่ มักจะเน้ นไป
ในทิศทางที่มองบริโภคนิยมเป็นวาทกรรม ในการครอบง�ำทางความคิ ดเพียง
ทิศทางเดียว เพื่อวิพากษ์ผลกระทบที่มีต่อการลดทอนความเป็นมนุษย์ ทั้งๆ ที่ใน
ความจริงแล้ว วัฒนธรรมดังกล่าวก็มีลักษณะทั้งที่สอดคล้อง แตกต่าง ขัดแย้งกันเอง