งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 77
ขณะเดียวกันก็เน้นตัวสัญญะมากกว่าตัวชาวบ้าน ซึ่งท� ำให้ชาวบ้านไร้พลังในการ
ก�ำหนดทิศทางการอธิบาย ชาวบ้านบางส่วนจึงพยายามเข้ามาต่อรองความหมาย
ด้วยการสร้างตัวตนในทางประวัติศาสตร์จากความทรงจ�ำ ซึ่งก็จะแตกต่างกันไป
ตามฐานะบทบาทและอ�ำนาจในสังคม ที่ยังไม่มั่นคงและยังไม่เท่าเทียมกั น แต่ก็
ท�ำให้ เกิดชุดความรู้ที่หลากหลายมากขึ้นกว่า ที่มีอยู่ ในวาทกรรมกระแสหลักเท่านั้น
(ปราโมทย์ 2548: 208-218)
ประเด็นที่สาม การศึกษาวาทกรรมวั ฒนธรรมพหุนิ ยม อาจจะถือได้ว่า
เป็นการสานต่อแนวความคิดเรื่ องความหลากหลายทางชาติพันธุ์ ที่เริ่มศึ กษา
กันมาแล้วในกลุ่มที่สอง แต่ความเข้าใจชาติพันธุ์ในกลุ่มที่สอง ยังคงยึดติดอยู่กับ
ความคิดแบบแก่นสารนิยม กล่าวคือเชื่อในการด� ำรงอยู่ด้วยตัวเองของความเป็น
ชาติพันธุ์ ซึ่งในระยะหลังทั้งรัฐชาติและระบบตลาดได้น�ำมาใช้เป็นพื้ นฐาน ในการ
ครอบง�ำและกักขังภาพลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ให้ถาวรและตายตัว ทั้งภาพ
เชิงลบ เพื่ อการควบคุมและกีดกันกลุ่มชาติพันธุ์เหล่านั้น และภาพเชิงบวก เพื่อการขาย
เป็นสินค้ าวัฒนธรรม ซึ่งน� ำไปสู่การลดทอนความเป็นมนุษย์ของกลุ ่มชาติพันธุ์
ทั้งหลายมากขึ้น
เมื่อความเข้ าใจชาติพั นธุ์ ในทางมานุษยวิ ทยาค่อยๆ พั ฒนาและ
เปลี่ยนแปลงไป หลังจากได้รับอิทธิพลทางความคิดจากนักมานุษยวิทยาที่ส� ำคัญ
2 คนคือ Edmund Leach (1954) และ Fredrik Barth (1969) ในกรณีของ Leach ได้
เสนอให้มองชาติพันธุ์เป็นเสมือนบทบาท ที่สามารถปรั บแปลงไปได้ตามเงื่อนไขของ
บริบทแวดล้อม และไม่ใช่ลักษณะทางวัฒนธรรมที่ด�ำรงอยู่อย่างตายตัว ขณะที่
Barth ได้ชี้ให้เห็นว่า ชาติพันธุ์เป็ นคุณสมบัติทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย และไม่ใช่
ความเชื่อหรือแบบแผนที่สืบทอดกันมา ซึ่งคนในกลุ ่ มชาติพันธุ์สามารถเลือกน�ำมาใช้
เพื่อนิยามความเป็นสมาชิกภาพของตนเองในกลุ่ม และในความสัมพันธ์กับกลุ่ม
อื่นๆ เพราะสามารถปรับเปลี่ยนและลื่นไหลไปมาได้ การศึ กษากลุ่มชาติพันธุ์จึง
หันมาสนใจการสร้างและนิยามความเป็นชาติพันธุ์ ในเชิงกระบวนการที่เปลี่ยนแปลง
ได้มากขึ้น