82 ถกเถียงวัฒนธรรม
ชาวอังกฤษชื่อ Andrew Turton ในบทความเรื่อง “Limits of Ideological Domination
and the Formation of Social Consciousness” (Turton 1984) ซึ่งเพิ่งจะมีการแปล
เป็นไทยและตีพิมพ์ในปี พ.ศ.2551 นี้เอง ในชื่อภาษาไทยว่า “การครอบง�ำและ
ความหวาดกลัวในสังคมไทย” (อู่ทอง ผู้แปล 2551) นอกจากจะศึกษาการต่ อสู้ของ
ชาวนาในช่วงระหว่าง พ.ศ.2516-2519 และการปราบปรามความเคลื่อนไหวของ
ประชาชนหลังเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 แล้ว งานชิ้นนี้ยังเป็นงานชิ้นแรกๆ ที่เสนอ
ความเข้าใจวัฒนธรรมด้วยแนวคิดอุดมการณ์ปฏิ บัติการ ตามกรอบแนวคิดในทฤษฏี
มาร์กซิสต์ ที่ได้รับอิทธิพลเพิ่มเติมจากความคิดของ Antonio Gramsci (1971) ซึ่งเป็น
นักคิดชาวอิตาเลียน และ Raymond Williams (1958) นักคิดชาวอังกฤษ
ในการเสนอแนวคิดอุดมการณ์ปฏิบัติการนั้น Andrew Turton ต้องการจะ
ท้าทายความเข้าใจอุดมการณ์วั ฒนธรรม ที่เคยเชื่ อสืบๆ กันมาว่า วัฒนธรรมเป็น
ตัวก�ำหนดการกระท�ำต่างๆ เพราะเป็นความคิดที่ด�ำรงอยู่และสืบทอดได้อย่าง
ต่ อเนื่อง หรื อเป็นระบบความหมาย โครงสร้าง และวิถีปฏิบัติที่ตายตัว โดยเสนอให้มอง
อุ ดมการณ์และความรู้ ทั้งในลักษณะที่ เป็นวาทกรรม และในลักษณะของปฏิบัติการ
ของตัวผู้กระท�ำการทางสังคม ในกระบวนการต่างๆ ที่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่ างกันและกัน
ซึ่งเปรียบเสมือนพื้ นที่ของการต่ อสู้ระหว่างกลุ่ มอ�ำนาจทางสังคมต่างๆ ที่ซับซ้อน
เพราะไม่ใช่เป็นเพี ยงการช่วงชิงความหมายเชิงวาทกรรมเท่านั้น แต่ยังเกี่ยวพันกับ
การเปลี่ยนแปลงความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจทางเศรษฐกิจการเมือง ที่เป็นบริบทของ
การต่อสู้ดังกล่าวด้วย (อู่ทอง (แปล) 2551: 4-9)
ความคิ ดของ Andrew Turton ดังกล่าวข้างต้นนั้น ตั้งอยู่บนสมมุติฐาน ที่ได้
รับอิ ทธิพลจากความคิดของ Gramsci อย่างชัดเจน ซึ่งได้อธิบายไว้ว่า การครอบง�ำ
ทางอุดมการณ์ (Hegemony) นั้น ไม่ว่าจะมีอ�ำนาจและความรุนแรงสักเพี ยงใดก็ตาม
ก็ ยังมีขีดจ�ำกัด เพราะจะเกิดการต่อสู้ในความสั มพั นธ์เชิงอ�ำนาจที่ซับซ้อน จนท�ำให้
เกิดพื้นที่ของสภาวะที่อยู่ระหว่างกลางขั้ วอ� ำนาจ (in-between space) ซึ่งเอื้อ
ต่ อการปฏิบัติการต่างๆ ที่สร้างสรรค์ ในการปรับเปลี่ยนความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจได้
หรืออาจกล่าวได้ว่าเป็นพื้ นที่ของการต่อรองอ� ำนาจ โดยปฏิบั ติการเหล่านั้นจะ