งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 73
คืองานการศึกษาทางประวัติศาสตร์ของ สายชล สัตยานุ รักษ์ (2548) ซึ่งพยายาม
รื้อถอนความคิด ที่อยู่ในวาทกรรม เกี่ยวกับการสร้างความเป็นไทยกระแสหลัก เพื่อ
เข้าใจความจริง ที่ความเป็นไทยพยายามสร้างขึ้น และพบว่า การสร้างความเป็น
ไทยกระแสหลัก จะมีลักษณะของการนิยามความหมายที่ คับแคบมาอย่างต่อเนื่อง
ตั้งแต่ยุคสมบูรณาญาสิทธิราชย์ จนการเมืองถูกผูกขาดอยู่ในกลุ่มชนชั้นน�ำ ขณะที่
กีดกันกลุ่ มชนระดับล่างและกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ให้ขาดการมีส่วนร่วมทางการเมือง
แต่การให้ความส�ำคัญกับความต่อเนื่องของวาทกรรมครอบง� ำเช่นนี้ อาจ
มองข้ามความสนใจศึกษา การช่วงชิงการนิยามความหมายของความเป็นไทย
ระหว่างกลุ่มชนต่างๆ ในสังคมไทยไปบ้าง ซึ่งมั กมีอยู่ในงานเขียนระดับท้ องถิ่น
จ�ำนวนมาก และงานนอกวงวิชาการที่แพร่หลายในวงกว้าง ตลอดจนงานบางส่วน
ในกลุ่มศึกษาแบบที่สอง จึงอาจเป็นไปได้ว่า การสร้างความเป็นไทยกระแสหลัก
อาจจะรวมถึงความพยายามช่วงชิงความหมายกับกระแสท้องถิ่นด้วย นอกจาก
จะเป็นการปรับเปลี่ยนความหมายไปตามบริบททางการเมือง ตามความเข้าใจของ
ชนชั้นน�ำ ที่สายชลพยายามศึกษาแล้ว
การศึกษาวาทกรรมประเด็นที่สอง คือ วาทกรรมวัฒธรรมบริโภคนิ ยมนั้น
เริ่มขึ้นหลังจากมีการน�ำแนวความคิดของนักคิดชาวฝรั่งเศสเข้ามาในสังคมไทยอีก
นอกเหนือ จาก Michel Foucault ตั้ งแต่ช่วงปลายทศวรรษที่ 2520 โดยเฉพาะนั กคิด
ส�ำนักหลังสมัยใหม่นิยม เช่น Jean Baudrillard (1998) ซึ่งเสนอความคิดเรื่อง
การบริโภคความหมายและสั ญญะ ในฐานะที่เป็นวัฒนธรรมบริโภคนิยม ซึ่งกลายเป็น
พลังขับเคลื่อนส�ำคัญในระบบทุนนิยมยุ คโลกาภิวัตน์ แทนระบบการผลิต (สุทธิพันธ์
และจีรติ 2528) และความคิดของนักคิ ดส�ำนักหลังโครงสร้างนิยม เช่น Roland Barthes
(1972) เกี่ยวกับการวิเคราะห์สัญญะ ในช่วงต้นทศวรรษที่ 2540 (ชูศักดิ์ 2539, จรูญ
2540, ไชยรัตน์ 2545) ซึ่งช่วยกระตุ้นให้เกิดความสนใจศึกษาวัฒนธรรมการบริโภค
ที่มักเชื่ อมโยงกับการเมื องของการสร้างมายาคติ ในเชิงความหมายและสัญญะต่างๆ
หลังจากนั้นก็ยังมีการน�ำเข้าแนวความคิดตะวันตกอื่นๆ อี กอย่างต่อเนื่อง
โดยเฉพาะแนวความคิดจากส�ำนักวัฒนธรรมศึกษาของอังกฤษ ซึ่งได้รับอิทธิพล