56 ถกเถียงวัฒนธรรม
วัฒนธรรมไทยผ่านการผสมผสานขึ้นมาจากวัฒนธรรมต่างๆ มากกว่ามาจาก
รากเหง้าดั้งเดิมของตนเอง ขณะเดียวกัน ก็พยายามตีความหมายในวัฒนธรรมไทย
บนพื้นฐานของเหตุ ผลแบบวิทยาศาสตร์
แม้แต่พระยาอนุ มานราชธนเอง ท่านก็ปรับเปลี่ยนความเข้าใจวั ฒนธรรม
ของท่านอยู่ เสมอ เพราะท่านอ่านหนังสือภาษาอังกฤษด้านต่ างๆ รวมทั้งด้าน
มานุษยวิทยาร่วมสมัยอย่างกว้างขวาง จนสามารถผสมผสานความคิดขึ้นมาเป็น
ของตนเอง บางครั้ งความเข้าใจของท่านก็ใกล้เคียงกับความคิดของกลุ่ มนี้ ดังข้อเขียน
ของท่านเรื่อง “วัฒนธรรมคืออะไร” ใน วัฒนธรรมและประเพณีต่างๆ ของไทย
ท่านกล่าวไว้ว่า “วัฒนธรรมเดิมของเรา ไม่ใช่ว่าจะกระด้างตายตัวเปลี่ยนไม่ได้
ใจของคนเปลี่ ยนได้ วัฒนธรรมก็เปลี่ยนได้ เพราะคนสร้าง” (อนุมานราชธน 2516: 18)
ซึ่งอาจจะหมายความว่า ท่านก็เห็นด้วยกับความคิด ที่มองคนเป็นผู้สร้างความเข้าใจ
หรือความหมายทางวัฒนธรรมด้วยเช่นเดียวกัน
ในปั จจุบันนักวิจัยในกลุ่มนี้ ล้วนได้รั บการอบรมบ่มเพาะจากการศึ กษา
เล่าเรียนในสังคมตะวันตกทั้งสิ้น จึงได้ รับอิทธิพลจากแนวคิดตะวันตกหลายประการ
ที่มีผลต่อความเข้าใจวัฒนธรรมที่เปลี่ยนแปลงไปจากสองกลุ่มแรก ในระยะแรกๆ
จะรับอิทธิพลของความคิดแบบวัฒนธรรมสัมพัทธ์นิยม (Cultural Relativism) ซึ่งให้
ความส�ำคัญกั บการศึกษาวัฒนธรรมในเชิงความหมาย แต่เน้นว่าความหมาย
ดังกล่าวจะเข้าใจได้เฉพาะในบริบทของวัฒนธรรมนั้นๆ เอง กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ
ความหมายในความเข้าใจของคนในวัฒนธรรม ความคิดดังกล่าว มักแพร่หลายอยู่ใน
การศึกษาสาขามานุษยวิทยาในตะวันตก ในช่วงทศวรรษที่ 1960-1970 ด้านหนึ่ง
ก็ เพราะได้อิทธิพลจากกระแสความคิดแบบปรากฏการณ์นิยม (Phenomenology) ส่วน
อี กด้านหนึ่ง ก็ได้รับความคิดวัฒนธรรมสัมพัทธ์นิยมของ Peter Winch (1958) ด้วย
จากอิทธิพลดังกล่าว การศึกษาวัฒนธรรมในสังคมไทยช่วงปลายทศวรรษ
ที่ 2510 จึงเริ่มหันไปให้ความสนใจบริบททางสังคมและวัฒนธรรมมากขึ้ น แทนที่
จะมองวัฒนธรรมเป็นความคิ ดและความสัมพันธ์ในลักษณะทั่วไปแบบเหมารวม ซึ่ง
ท�ำให้มองวัฒนธรรมเสมือนหนึ่งมีความหมายเดียวอย่างหยุดนิ่งและตายตั วเกินไป