42 ถกเถียงวัฒนธรรม
แบบแผนของจารีตต่างๆ ซึ่งถือว่าเป็นภูมิปัญญาด้านต่างๆ ของกลุ่มชน และเป็น
ความเข้มแข็งของชุมชนด้วย จนบางครั้งก็ถูกนักวิชาการต่างประเทศวิพากษ์วิจารณ์
ว่า อาจจะเป็นการสร้างภาพทางวัฒนธรรมที่หยุดนิ่ งตายตัวเกินไป โดยไม่ สนใจ
บริบทอื่นๆ ที่อาจมีผลกระทบต่อความเป็นชาติพันธุ์ (Walker 2001) แต่นักวิชาการไทย
เช่น ยศ สันตสมบัติ ก็ออกมาวิ วาทะด้วยว่า ลั กษณะทางวัฒนธรรมดังกล่าวอาจ
จะถือว่าเป็น “ทุนวัฒนธรรม” ก็ได้
จากการสั งเคราะห์ความเข้าใจวัฒนธรรม ในกลุ่มศึกษาวัฒนธรรมคติ นิยม
พื้นฐานดั้งเดิม แม้จะพบว่าในภายหลังได้มีการเปลี่ยนแปลง และแยกแยะวิธี
การศึกษาแตกต่างกันออกไปได้อีกหลายแนวทาง ดั งกล่าวมาแล้ว แต่ทุกแนวทาง
ต่างก็ยังคงยึ ดมั่นอยู่ ในความเข้าใจวัฒนธรรมที่ ใกล้เคี ยงกัน จนอาจจัดได้ว่ามี
กระบวนทัศน์ทางวัฒนธรรมร่วมกัน นั่นคื อต่างก็มองวัฒนธรรมเป็ นภาพรวมของ
โครงสร้ างความคิด จิตใจ และความรู้ ที่เป็นแก่นแกนมั่นคง และมีระเบียบแบบแผน
พร้อมทั้งมีพลังสร้ างสรรค์ จนสามารถผสมผสานกันได้อย่างกลมกลื นในวิถีชีวิ ต ซึ่ง
ถื อเป็นลักษณะพิเศษหรือเอกลักษณ์เฉพาะของกลุ่มชนนั้นๆ และสามารถสืบทอด
ได้อย่ างต่อเนื่อง บางแนวทางยังอาจจะแฝงนัยของความคิดแบบชาตินิยมรวม
เอาไว้ด้วย เพราะมีลั กษณะของการปิ ดพรมแดนทางวัฒนธรรมเอาไว้ ภายใน
กลุ่มชนหนึ่งๆ เท่านั้น
ความเข้ าใจวัฒนธรรมแบบรากเหง้าดั้งเดิ ม ซึ่งมีลักษณะรวบยอดแบบ
เหมารวมและมี ลักษณะกลมกลืนกันเช่นนี้ โดยเฉพาะแนวความคิ ดวัฒนธรรม
ชุ มชนไทย จึงมั กจะถูกวิพากษ์วิจารณ์ว่าเป็นเพียงการสร้ างภาพของวัฒนธรรม
ในเชิงอุดมคติ หรือเป็นเพียงภาพตัวแทนที่ถูกสร้างขึ้นมากกว่าภาพของความจริง
(ยุกติ 2538) ทั้งนี้เพราะเน้นการให้เห็นเพียงภาพรวมทั่วๆ ไปที่หยุดนิ่ง มากกว่าจะ
เสนอภาพเฉพาะเจาะจง ที่อาจผันแปรไปตามบริบทที่ เกี่ยวข้อง เพื่อให้เห็นภาพของ
วัฒนธรรมที่หลากหลายและเปลี่ยนแปลงได้
ด้วยเหตุนี้เอง จึงพบว่ากลุ่ มศึกษาวัฒนธรรมนี้ ยังมีข้อจ�ำกัดอยู่หลายประการ
ทั้งในด้านการเชื่ อมโยงความคิด และด้านวิ ธีวิ ทยา ส่วนหนึ่งก็สืบเนื่ องมาจาก