งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 39
ช่วงปลายทศวรรตที่ 2490 ดังผลงานในหนังสือส�ำคัญเรื่อง กาเลหม่านไต (2504)
ซึ่งเน้ นศึกษาวั ฒนธรรมด้านภาษาของชาวไทอาหมในรัฐอัสสั มของอินเดีย และ
ไทยสิบสองปันนา (2498) ซึ่งรวบรวมวัฒนธรรมประเพณีของชาวไทลื้ อ
แนวการศึกษาวัฒนธรรมชนชาติไทยครั้ งใหม่ นี้ เริ่มศึ กษาวัฒนธรรม
เชิงชาติพั นธุ์วรรณาของกลุ่มชนชาติไท ที่อาศัยอยู่ในประเทศไทยก่อน ซึ่งมีจ�ำนวน
มากมาย ทั้งที่เป็ นวิทยานิพนธ์และการศึกษาของนักวิชาการท้องถิ่น พร้อมๆ กันนั้น
ก็มีนักภาษาศาสตร์ พยายามเดิ นตามรอยอาจารย์ บรรจบไปศึกษาชุมชนไท
นอกประเทศด้วย เช่น วิไลวรรณ ขนิษฐานันท์ (2519) ต่อมาจึงเริ่มมีนักวิชาการ
ตามออกไปศึกษาคนไทนอกประเทศอีกหลายคน เช่น บุญยงค์ เกศเทศ (2532)
ที่ออกไปศึกษาวัฒนธรรมของชาวไทค�ำตี่ในพม่าและอินเดีย เป็นต้น
ในส่วนการผลักดันการศึกษาวัฒนธรรมชุมชนไทอย่างจริงจังนั้น ฉัตรทิพย์
นาถสุภา นับเป็นผู้มีบทบาทส�ำคัญอย่างยิ่ง ที่ ช่วยส่งเสริมให้เกิดการศึกษาวิจัยเป็ น
คณะใหญ่ ภายใต้ความพยายามค้นหารากเหง้าดั้งเดิมของคนไท ที่ถือเป็นลักษณะ
เฉพาะพิเศษในโครงสร้างความคิ ดความเชื่อและการจัดการองค์กรชุมชน และไม่ใช่
ความคิดความเชื่อในพุทธศาสนา ซึ่งฉัตรทิพย์เรียกว่าวัฒนธรรมต้นแบบ โดยเชื่อว่า
วัฒนธรรมระดับรากบริสุทธิ์เช่นนี้เป็นเสมือนจิตใต้ส�ำนึก คุณค่า และจิตวิญญาณ
ที่จะยังคงสามารถด�ำรงอยู่ และสืบทอดได้ในชุ มชนผ่านการใช้ภาษา ขณะที่
วัฒนธรรมในสังคมระดั บอื่นๆ ได้ผสมผสานและกลายไปหมดแล้ว ด้วยการชี้ชัด
ถึงฐานคิดนี้ครั้งแรกในบทความเรื่อง ความเชื่อและพิธีกรรมของชาวไทอาหม (2528)
ที่รวมพิมพ์อยู่ในหนังสือเรื่อง วัฒนธรรมไทยกับขบวนการเปลี่ยนแปลงสังคม
(2534) ซึ่งถือเป็นความพยายามในการต่อยอดความคิด เพิ่มเติ มมาจากการศึกษา
ประวัติศาสตร์เศรษฐกิ จหมู่ บ้าน และวัฒนธรรมชุ มชนหมู่บ้ านไทยก่อนหน้านี้
(อานันท์ 2544ง)
จากแนวทางการศึกษาวั ฒนธรรมชุมชนไทดังกล่าว ได้ยืนยันอย่างชั ดเจนว่า
ฉัตรทิพย์ ให้ความส� ำคัญกับวัฒนธรรมในระดับชุมชนอย่างมาก ในฐานะที่ สามารถ
สืบทอดลักษณะพื้นฐานของวัฒนธรรมไว้ได้ ซึ่งถือเป็นพลังของความเป็นชุมชนใน