38 ถกเถียงวัฒนธรรม
ขณะที่นักการศึกษาอย่าง เอกวิทย์ ณ ถลาง (2540) ซึ่งหันไปศึกษาภูมิปัญญา
ชาวบ้านทั่วประเทศในส่วนที่เกี่ยวข้ องกั บการด�ำรงชีวิ ต แทนที่จะศึกษาจาก
ด้ านคติชนอย่างเดียว จึงยอมรับว่าภูมิปัญญาไม่ใช่รากเหง้าดั้งเดิมที่ตายตั วเสมอไป
เพราะสามารถปรั บปรนและเปลี่ ยนแปลงได้ ในความสัมพันธ์กับการด�ำรงชีพ
ในระบบนิเวศ และสภาพแวดล้อมทางสังคมและวัฒนธรรมที่ได้พัฒนาสืบสานกั นมา
ด้วยการอธิบายการปรับปรนว่า หมายถึง การทิ้งบางความรู้อย่างไปบ้าง และ
การรับของใหม่ มาบ้าง ซึ่ งแสดงถึงความสามารถในการผสมผสานความรู้ต่างๆ กัน
ได้อย่างแนบเนียน รวมทั้งความรู้แบบอื่นๆ จากภายนอกชุมชนด้วย แต่ก็ ยังไม่ได้
ให้ความสนใจกับความสัมพั นธ์ที่ขัดแย้งต่างๆ ในท้องถิ่นมากนัก
ที่จริงความเข้าใจวัฒนธรรมท� ำนองนี้ ก็คล้ายคลึงกับความคิดของพระยา
อนุมานราชธน เพราะในบทความบางชิ้นพระยาอนุมานราชธนก็หันมาสนใจประเด็น
การผสมผสานความรู้อยู่บ้าง เช่น บทความเรื่อง “บ่อเกิดแห่งวัฒนธรรมไทย” ซึ่ง
ท่านอธิบายบุ คลิกของคนไทยว่า “รู้ จักน�ำเอาวัฒนธรรมคนอื่นที่เห็นว่าเป็นคุณ เป็น
ประโยชน์ มาแทรกซึมวัฒนธรรมเดิมของตน และสามารถปรับปรุงเปลี่ยนแปลงให้
เกิดเป็นของใหม่ และลักษณะพิ เศษของไทยเอง…… บุคลิกลักษณะอย่างนี้มีอยู่แก่
ชนชาติ ไทยสมัยสุโขทัยและสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน” (อนุมานราชธน 2531: 270-273)
แต่กระนั้นก็ตาม คงจะเห็ นได้ว่า ท่ านยังยืนหยัดอยู่ กับลักษณะทางวัฒนธรรมพื้นฐาน
ดั้งเดิมอย่างเหนี ยวแน่น
แนวทางที่ สาม การศึกษาวัฒนธรรมชุมชนไท แนวทางนี้เริ่มต้นมาจากความ
สนใจศึกษาเปรียบเทียบลั กษณะพื้ นฐานของวัฒนธรรมชนชาติไทกลุ่มต่างๆ ที่ อาศัย
อยู่ในท้องถิ่นทั้งหลายนอกประเทศไทย ภายใต้บริ บทของการพัฒนาสังคมไทยที่
ขยายตั วมากขึ้น จนช่วยให้คนไทยสามารถเดินทางท่ องเที่ยวไปในประเทศเพื่อนบ้ าน
มากขึ้น พร้อมๆ กับอิทธิพลของคตินิยมพื้นฐานดั้งเดิ ม ในงานของหลวงวิตรวาทการ
และพระยาอนุมานราชธน ที่ยังคงมีสายใยแฝงอยู่เสมอในการศึกษาวั ฒนธรรม ซึ่ง
ปลุกให้เกิดกระแสความสนใจการศึกษาวัฒนธรรมชนชาติไทขึ้นมาอีกครั้งในช่วงปี
พ.ศ.2520 หลังจาก บรรจบ พันธุเมธา และ บุญช่วย ศรีสวัสดิ์ ได้บุกเบิกไว้ตั้งแต่