34 ถกเถียงวัฒนธรรม
ของวัฒนธรรมและชาติเป็นเรื่องเดียวกัน ตามบริบทในยุคสมัยของ Herder เอง
ที่มีความพยายามรวบรวมรัฐเล็กรัฐน้อย ให้เข้ามาอยู่ในการปกครองของปรัสเซีย
(Inglis 2004: 11-15)
อาจกล่ าวได้ว่า ความเข้าใจวัฒนธรรมในการศึกษาวัฒนธรรมกลุ่มแรกนี้ รับ
ความคิดวัฒนธรรมจากส� ำนัก Boas บางส่วน แต่มีมุมมองส่วนใหญ่โน้มเอียงไปใน
ทางเดียวกับ Herder อย่างมาก เพราะสอดคล้องกั บบริบทของสังคมไทยเช่นเดียวกัน
ที่เริ่มมาจากการสร้างความเข้าใจว่า วัฒนธรรมและชาติเป็นเรื่องเดียวกัน และมี
ส่วนส�ำคัญในการหล่อหลอมความเข้าใจวัฒนธรรมให้มีความหมายไปในแนวทาง
ที่เน้นความคิด จิตใจ จิตวิญญาณ คติชน พลังสร้างสรรค์ และลักษณะนิสัยของ
ความเป็นชาติ ซึ่งถือเป็นลักษณะเฉพาะหรือลักษณะพิเศษของกลุ่มชน จึงท�ำให้
สนใจมองเฉพาะความกลมกลืนภายในสังคมของกลุ ่ มชน ขณะที่จะไม่ให้ความ
สนใจศึกษา ทั้งในด้านของโครงสร้างสังคมและความสัมพันธ์ของการแลกเปลี่ยน
วัฒนธรรม ระหว่างสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์ที่หลากหลาย ซึ่งอาจอาศัยอยู่ในพื้นที่
เดียวกัน ต่อมาก็ได้พัฒนาจุดเน้นในการศึกษาวิจัยแยกแยะแตกต่างกันออกไปอีก
หลากหลายแนวทางด้วยกัน
แนวทางแรก การศึกษาค่านิยมและโลกทัศน์ แนวทางนี้เป็ นกลุ ่มใหญ่
ที่สืบสานแนวทางการศึกษาของพระยาอนุมานราชธนอย่างชัดเจน แต่ จะครอบคลุม
การศึกษาหลายสาขาวิชา โดยมีจุดมุ่งหมายร่วมกั น ในความพยายามจะท�ำความ
เข้าใจระบบคุณค่าหลักในวัฒนธรรม ซึ่งแสดงออกมาเป็นค่านิยมเฉพาะเรื่องของ
คนในวัฒนธรรมนั้น และพยายามหาความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับโลกทัศน์ ในฐานะ
มุมมองที่มีลักษณะนามธรรมทั่วไป และมักจะเกี่ยวข้องกับศาสนาและจักรวาลวิทยา
พร้อมๆ กันไปด้วย วิ ธีการศึกษาส่วนใหญ่จะศึ กษาจากความเชื่อในศาสนา
การศึกษาเชิงคติชนต่างๆ จากวรรณกรรมทั้งลายลั กษณ์และมุขปาฐะ นิทาน
ประเพณี การละเล่น และการแสดงอื่นๆ เช่น ลิเก หนังตะลุง และ ล�ำตัด ซึ่งเป็น
เรื่องของค่านิยมในอดีต เพื่อท�ำความเข้าใจกับการธ�ำรงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม
(อมรา 2541: 88-94)