งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 35
การศึ กษาแนวทางนี้ส่วนใหญ่ จึงมีลั กษณะของการเก็บรวบรวมและ
ประมวลข้อมูลเชิงพรรณนาด้านคติชนวิทยา ตลอดจนการรวบรวมรายละเอียดของ
จารีตประเพณีต่างๆ ในเชิงชาติพันธุ์วรรณา เพื่อแสวงหาความเข้าใจเกี่ยวกับเนื้อหา
ของเรื่องที่ศึกษา มากกว่าการถกเถียงและเชื่อมโยงประเด็นไปสู่แง่มุมทางสังคมด้าน
อื่นๆ โดยมุ่ งเจาะลึกหาระเบียบหรือกฎเกณฑ์ ของความสัมพันธ์ ภายในระบบคุ ณค่า
และโลกทัศน์ทางศาสนา ที่เห็นว่าด�ำรงอยู่ก่อนแล้ว ดังนั้นจึงมักจะเสนอภาพของ
ความคิดเชิงแก่นสารนิ ยมที่หยุดนิ่ง ด้วยการเน้นมุ มมองที่ว่า ค่านิยมเป็นความเชื่อ
ที่มีลักษณะถาวร เพราะเป็นเป้าหมายชีวิ ตที่สมควรปฏิบัติ (อมรา 2541: 94)
ส�ำหรับผู้ศึกษาในเชิงคติ ชนจะสนใจทั้งโลกทัศน์ของคนไทยโดยรวม และ
โลกทัศน์ของท้องถิ่น เช่น โลกทัศน์ของชาวล้านนา (สิทธิ์ บุตรอินทร์ 2523 และ
สุรสิงห์ส�ำรวม 2526) และโลกทัศน์ทางการเมืองจากวรรณกรรมอีสาน (จารุวรรณ
ธรรมวัตร 2523) เป็นต้น ในกรณีที่ผู้ศึกษาเป็นนักเรี ยนทางมานุษยวิทยาก็จะเชื่อมโยง
ความคิดกับพฤติ กรรมด้วย เช่น สนิท สมัครการ พยายามโยงค่านิยมเรื่อง “มีเงิน
ก็นับว่าน้อง มีทองก็นับว่าพี่” ว่าสะท้อนพฤติกรรมแบบปัจเจกชนนิยมของคนไทย
(สนิท 2519) หรือมองเชื่อมโยงกับสังคมสมัยใหม่ เช่น งานของสุภางค์ จันทวนิช
(2525) เรื่อง บทบาทของวัฒนธรรมพื้นบ้านในสังคมสมัยใหม่ เป็นต้น
งานวิจัยบางชิ้นอาจจะมีความพยายามวิเคราะห์ และศึกษาหาความแตกต่ าง
ภายในความคิดอยู่บ้าง เช่น งานของ สมบัติ จันทรวงศ์ ที่ศึกษาวรรณกรรม
ได้วิ เคราะห์ว่าโลกทั ศน์ของสุนทรภู่เกี่ ยวข้ องกับความคิดแบบพุ ทธศาสนาของ
ชาวบ้าน ในสมัยต้ นกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่ งแตกต่างจากพุทธศาสนาในพระธรรม
ค�ำสอนหลัก เป็นต้ น (Amara et. al. 1985) แต่งานของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ เรื่อง
วัฒนธรรมกระฎุมพีกับวรรณกรรมต้นรัตนโกสิ นทร์ (2527) นั บเป็นงานชิ้ นแรกๆ
ที่วิเคราะห์ว่ า วัฒนธรรมกระฎุ มพีไม่ใช่ระบบคุณค่าที่มีอยู่ก่อนแล้ว เพราะได้ก่อรูป
ขึ้นมาจากการเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขทางเศรษฐกิจช่วงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งเห็นได้
จากการศึกษาวรรณกรรมในช่วงนั้น