งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 29
วัฒนธรรมเชิงความสั มพันธ์ ความเข้ าใจวัฒนธรรมเชิงความหมาย ความเข้าใจ
วัฒนธรรมเชิงวาทกรรม และความเข้ าใจวัฒนธรรมเชิงปฏิบัติการ ซึ่งอาจคาบเกี่ยว
และซ้อนทับกับกระบวนทัศน์ในตะวันตกด้วยเช่นกัน
จากการศึ กษาทบทวนงานวิจัยสังคมไทยที่ ส�ำคัญๆ บางส่วน โดยพิจารณา
ในด้านความเข้าใจวัฒนธรรม ความเชื่อมโยงกับความคิดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง และ
วิธีวิทยาในการศึกษาประกอบกัน ผู้เขียนสามารถจ�ำแนกแนวการศึกษาวัฒนธรรม
ออกได้ 5 กลุ่มคือ กลุ่ มศึกษาวัฒนธรรมคตินิยมพื้นฐานดั้งเดิ ม กลุ่มศึกษาวัฒนธรรม
ท้องถิ่นและความหลากหลายทางชาติพันธุ์ กลุ่มศึกษาวัฒนธรรมเชิงความหมาย
ในบริบทของสังคมสมัยใหม่ กลุ่มศึ กษาวัฒนธรรมเชิงวาทกรรมในบริ บทของ
การบริโภคและการช่วงชิงความหมาย และกลุ่มศึ กษาวัฒนธรรมปฎิบั ติการและ
ความเคลื่อนไหว ในบริ บทของความขัดแย้งทางเศรษฐกิจการเมือง ทั้งนี้เพื่อ
สังเคราะห์หาความเชื่อมโยงระหว่างความเข้าใจวัฒนธรรมกับกระบวนทัศน์ทั้ง 5
กระบวนทัศน์ดังกล่าว ขณะที่แต่ละกลุ่ มศึกษายั งมีวิธีวิทยาในการศึกษาวิจัยแตกต่าง
กันออกไปอีกอย่างหลากหลาย ซึ่งเกิดจากการมีความคิดพื้นฐานร่วมกัน แต่มีมุมมอง
ด้านอื่นๆ แตกต่างกัน จนท�ำให้มีการโต้เถียงกันเองภายในกลุ่มเดียวกันด้วย
กลุ่มศึกษาวัฒนธรรมทั้ง 5 กลุ่มนี้ อาจจะก่อตัวขึ้นในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน
บ้าง บางกลุ่มอาจจะเริ่ มก่อน และบางกลุ่มอาจจะเพิ่งปรากฏตัวขึ้นเมื่อไม่นานมานี้
แต่กลุ่มศึกษาทั้งหมดก็ยังคงมีนักวิจัยสมาทานความคิ ดไปใช้ในการศึกษาวัฒนธรรม
อย่างต่อเนื่องมาจนถึ งปัจจุบัน ดังนั้นจึงไม่ได้ แตกต่างกันในเชิงวิวัฒนาการของ
ความเข้าใจวัฒนธรรม เพราะความเข้าใจวั ฒนธรรมของแต่ละกลุ่ม อาจจะทั้ง
แตกต่างและขัดแย้งกัน รวมทั้งถกเถียงและวิพากษ์วิจารณ์กันและกันอยู่ในที แต่
อาจจะไม่ได้โต้เถียงกันโดยตรง ส่วนใหญ่ มักจะต่างกลุ่มต่างศึกษากันตามแนวทาง
ของตนไป ยกเว้นนักวิจัยบางคนอาจจะมีความคิ ดคาบเกี่ยวกับหลายกลุ่ม
การจ�ำแนกกลุ่ มศึกษาวัฒนธรรมในที่นี้ มี เป้าหมายหลักเพื่อช่วยแยกแยะ
ให้เห็นความเข้าใจวัฒนธรรมที่แตกต่างกั นชัดเจนยิ่งขึ้น ซึ่งอาจจะมีปัญหาอยู่บ้าง
ตรงที่นักวิจัยบางท่านอาจจะสังกัดหลายกลุ่มได้ในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน เพราะ