16 ถกเถียงวัฒนธรรม
บางกรณี อย่างเช่น ชุมชนเกาะแรด จ.นครปฐม ที่ตั้งอยู่ใกล้คลองบางปลาไหล ซึ่ง
มีลักษณะภูมิประเทศและทรัพยากรแตกต่างจากท้องถิ่นอื่นๆ
อย่างไรก็ตามลาวโซ่งก็ คล้ายกับลาวพวนหรือมอญ และชาวนาไทยในภาค
กลางทั่วๆ ไปที่มีรากฐานชีวิ ตดั้งเดิมอยู่กับการท�ำนาและการเกษตรกรรมอื่นๆ เป็น
หลัก และเผชิญหน้ากับการเปลี่ยนแปลงที่ว่าวิถีชีวิตในช่วงหลังสนธิสัญญาบาวริ่ง
ต้องก้าวไปสู่การเกษตรกรรมเชิงพาณิชย์มากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง
หลังแผนพัฒนาเศรษฐกิจแห่งชาติฉบับต่างๆ เป็นต้นมาซึ่งมีผลกระทบต่อวิถีชีวิต
ในมิติอื่นๆ เช่ นการจัดระเบียบสังคมและพิธีกรรม ตลอดจนระบบคุณค่าต่างๆ จาก
การศึกษาของฉวีวรรณ และวรานั นท์ (พ.ศ.2543) ซึ่งศึกษาหนองเลา หรือ หนองปรง
ที่เป็น “บ้านเก่า” หรือชุมชนถิ่นก�ำเนิดของลาวโซ่ งในประเทศไทย และงานวิจัย
ที่ศึกษาชุมชนลาวโซ่งในที่อื่นๆ จะเห็นว่ ามีการยืดหยุ ่นในการตั้งถิ่นฐานหลัง
การแต่งงานมากขึ้ น รวมทั้งการปรับเปลี่ยนและการปฏิบัติ ในพิธีกรรมต่ างๆ ที่มี
การลดความส�ำคัญลง
ความหลากหลายทางวั ฒนธรรมที่ปรากฏในงานศึกษาสะท้ อนความ
หลากหลายทางวัฒนธรรมดั้ งเดิมของกลุ่มชาติ พันธุ์ต่างๆ และการแปรเปลี่ยน
อั นเนื่องจากการปรับตัวทางวัฒนธรรมของกลุ่ มชาติพันธุ์ในบริบทของการพั ฒนาไป
สู่ ความทันสมัย ซึ่งมีงานศึกษาจ�ำนวนหนึ่งแม้ว่ าไม่มากนั กที่สนใจในการปรับตัวและ
การเปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิตชุมชนชาติพันธุ์ต่างๆ เหล่านี้ อย่างเช่ นในกรณีการศึกษา
ลาวพวนที่บ่งบอกว่าการคมนาคม เศรษฐกิ จแบบตลาด และการศึกษาแบบทางการ
ของรัฐไทย ท�ำให้ลาวพวนรุ่นหลังไปเรียนในตั วเมืองและเปลี่ยนอาชีพไป และชุมชน
บางชุมชนเน้นการบริโภคนิ ยมและการผลิตจนให้ความส�ำคัญในการปฏิบัติทาง
พิธีกรรมเกี่ ยวกับความเชื่อเรื่อง “ผี” น้อยลง และสิ่งบันเทิงต่างๆ แบบสมัยใหม่ก็เข้า
มาแทนที่การละเล่นตามประเพณี และงานศึกษาลาวโซ่งได้บ่งชี้ในท�ำนองเดียวกัน
โดยให้ความส�ำคัญกับการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงการจัดระเบียบทางสังคมว่า
พ่อแม่ไม่อาจควบคุมแรงงานลูกและครอบครัวลูกเหมือนในระบบดั้งเดิม และการ
ย้ ายถิ่นของคนในครอบครัว ได้ส่ งผลกระทบต่อความผูกพันและความมั่ นคงของ