งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 11
เมืองส�ำคัญเช่นเมืองอินทร์บุรี (ในเขต จ.สิงห์บุรี) เมืองดงคอน และเมืองอู่ตะเภา
(ในเขต จ.ชัยนาท) แต่จริงๆ แล้ว เมืองเหล่านี้ไม่ได้รวมเป็นกลุ่มก้อนเดียวกันเป็น
อาณาจักรใดอาณาจักรหนึ่ง หากต่างก็มีพัฒนาการทางวัฒนธรรมในช่วงเวลาที่
แตกต่างกัน และมีลักษณะทางวัฒนธรรมที่สะท้อนว่าไม่ได้มีเอกภาพทางการเมื อง
อย่างที่เคยคิดกันว่านี่คือ “อาณาจักรทวารวดี” ที่มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองนครชัยศรี
หรือนครปฐมโบราณ ซึ่ งมีพุทธศิลป์เป็นลักษณะเฉพาะ ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11-17
เพราะที่จริงแล้วเมื่ อพินิจพิเคราะห์ให้ลึกลงไป จะเห็นว่าเมืองต่างๆ อาจจะมี
พัฒนาการทางวัฒนธรรมที่แตกต่างกันออกไปได้ อย่างเช่น เมืองอู่ทอง ในลุ่มน�้ำท่าจีน
และเมืองศรีมโหสถในลุ่มน�้ำบางปะกง ซึ่งในช่วงแรกได้พบโบราณวัตถุที่เป็นของ
ต่างถิ่นร่วมสมัยกับรัฐฟูนัน แต่พอถึงพุทธศตวรรษที่ 11-12 เริ่มเห็นความแตกต่าง
ของวัฒนธรรมวัตถุ ที่พบในบริเวณเมืองทั้ งสองกล่าวคือ พบร่องรอยของอิทธิพล
พุทธศาสนามากขึ้นที่เมืองอู่ทอง ในขณะที่หลั กฐานทางศาสนาที่เมืองศรีมโหสถ
แสดงว่าได้รับอิทธิพลของฮิ นดูมากกว่า
จากข้ อสังเกตดังกล่าวของศรีศักร แสดงให้เห็นว่าได้มีความหลากหลาย
ทางวัฒนธรรมในบริเวณเมืองโบราณต่างๆ ซึ่งอยู่ในภาคกลางปัจจุบันมาแต่อดีต
แต่จากข้อมูลดังกล่าวยังยากที่จะระบุ “กลุ่มชาติพันธุ์” ที่เป็นเจ้าของวัฒนธรรมที่
หลากหลายดังกล่าว ในช่วงอดีตกาลนั้นได้ เพราะขาดหลักฐานที่ ชัดเจน ดังข้อสังเกต
ของธิดา สาระยา (2532) ว่าที่พอจะมีหลักฐานอยู่ บ้างก็จะเป็นหลั กฐานทาง
วัฒนธรรมในสมัยหลั งพุทธศตวรรษที่ 19 ไปแล้วคือการพัฒนาการของรัฐต่างๆ ซึ่ง
ส�ำหรับภาคกลางคืออยุธยาที่มีหลักฐานการกล่าวถึงกลุ่มต่างๆ ที่เรียกว่า “ชนชาติ”
ต่างๆ ซึ่งมีคนไทยเป็นกลุ่มหลัก และมี “ชาวต่างชาติต่างภาษา” อีกหลายกลุ่มเช่น
มอญ ยวน(ไตยวน) เขมร ลาว จีน แขก (หลายจ�ำพวก เช่น แขกตานี แขกจาม แขกชวา
และแขกเทศ) และฝรั่งจากประเทศต่างๆ เช่ น ปอตุเกศ ฝรั่งเศส และวิลันดา ชื่อเรียก
“ชนชาติ” เหล่านี้ไม่ได้มีความชั ดเจนนักว่าจ�ำแนกด้วยเกณฑ์อะไรแน่ แต่สังเกตได้
ว่ามีหลายเกณฑ์ร่วมกัน เช่น ภาษา ประเพณีบางอย่าง ถิ่นฐานที่มา และศาสนา
เป็นต้น