งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 15
และมีวิถีชีวิตดั้ งเดิมที่ท�ำนาเป็นหลักโดยมีอาชีพเสริมหลากหลายกันไป เช่น ค้าขาย
ปลูกไผ่ และรับจ้าง หรือบางแห่งอย่างเช่น ที่บ้านหมี่มีการทอผ้าเป็นอาชีพส�ำคัญ
แบบแผนดั้งเดิมนี้มีการเปลี่ยนแปลงในหลายชุมชนที่สัดส่วนของครัวเรือนที่ ท�ำนาลด
น้อยลง อย่างเช่นที่หินปัก อ.บ้านหมี่ เหลือครัวเรือนที่ท�ำนาเป็นหลักเพียง 46.8%
ซึ่งส่วนใหญ่ก็เหมือนชาวนาในภาคกลางที่มีหนี้สินในระดับที่สูง เมื่อพิจารณางาน
ต่างๆ ในประเด็นที่ เกี่ยวกับการจัดระเบียบสังคม (แบบแผนครอบครัว การแต่งงาน
และความสัมพันธ์ทางสังคมอื่ นๆ) พบว่ามีน้อยมาก นักวิชาการที่เขียนเรื่องนี้มัก
เป็นนักมานุษยวิทยา ท�ำให้พอเห็นภาพบ้ างว่าในวัฒนธรรมของลาวพวน ผู้ หญิง
เป็นแกนกลางของครอบครัว และเครื อญาติมีความส�ำคัญต่อวิถีชีวิตของลาวพวน
ลักษณะส�ำคัญทางวัฒนธรรมที่ลาวพวนมีร่วมกันก็คือความเชื่อเรื่องผีดั้งเดิม
ผสมผสานกับความเชื่อและพิธีในพุทธศาสนา ซึ่งการผสมผสานนี้มีความหลากหลาย
แตกต่างกันในแต่ละชุมชน/ท้องถิ่น แต่พิธีที่เก่าแก่และแสดงความเป็นพวนมากที่สุด
ในมุมมองของลาวพวน คือ “พิธีบุญก�ำฟ้า” ซึ่งมีรากฐานความเชื่อในเรื่ อง “ผีฟ้า”
ที่มีความส�ำคัญต่อความอุดมสมบูรณ์ของชุมชน ที่จริงงานวิจัยบางงานได้ระบุว่า
ในบางท้องถิ่นได้เลิกปฏิบัติไปบ้างแล้ว แต่ได้มีการฟื้นฟูกันขึ้นมาใหม่
ตัวอย่างกลุ่ มชาติพันธุ์ อีกกลุ่มหนึ่งที่พอจะยกขึ้นมาเปรี ยบเทียบได้ก็คือ
“ลาวโซ่ง” ซึ่งถูกอพยพหรืออพยพเข้ามาในเวลาใกล้เคียงกับ “ลาวพวน” และพูด
ภาษาตระกูลไทเหมือนกัน และจากประสบการณ์ของ “ลาวโซ่ง” ที่อายุเกิน 60 ปี
ได้บอกว่าพูดภาษากับลาวพวนรู้เรื่องกันประมาณ 2 ใน 3 แต่ลาวโซ่งมีเอกลักษณ์
วัฒนธรรมที่แตกต่าง “ลาวพวน” ทั้งในแง่ภาษา การแต่ งกาย การจัดระเบียบสั งคม
ซึ่งถือและสืบผีข้างพ่อ ที่ท�ำให้แตกต่างจาก “ลาวพวน” และจากกลุ่มคนที่พูดภาษา
ตระกูลไทอื่นๆ ด้วย เพราะลาวโซ่งมีพิธีเสนเรือน (การเซ่นไหว้ผีเรือน ซึ่งเป็นผีข้างพ่อ)
เป็นสัญลักษณ์ที่ส�ำคัญของกลุ่ม นอกจากนี้แบบแผนการตั้งถิ่นฐานแตกต่างจาก
ลาวพวนที่นิยมอยู่ตามลุ่มน�้ำ แต่ลาวโซ่งถือการตั้งถิ่นฐานตามแบบดั้งเดิม คืออยู่
เชิงเขาหรือที่ดอน ซึ่งมีห้วยน�้ ำซับ เมื่ อพิจารณางานวิจัยซึ่งศึกษาชุมชนลาวโซ่ง
ในถิ่นต่างๆ กัน พบว่าส่วนใหญ่ได้ตั้งถิ่นฐานตามความคิดความเชื่อดั้งเดิม แต่มี