งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 159
และลาวโซ่งจะมีความเก่าแก่มากกว่าอีก 2 กลุ่มดั งกล่าว โดยที่ลาวโซ่งสืบเชื้อสาย
มาจาก “ไทด�ำ” แต่ไม่ได้เป็นพวกเดียวกับ “ไทด�ำ” พั ฒนาการความเป็นลาวโซ่ง
เกิดขึ้นได้อย่างไรไม่มีหลักฐานที่ชัดเจน แต่เอกสารในสมัยรัชการที่ 5 อย่างเช่นใน
“ประวัติการของจอมพลพระมหาอ�ำมาตย์เอกเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี” ได้ปรากฎ
ค�ำว่า “ลาวโซ่ง” แล้วพร้อมด้วยชื่อเรียกอื่นๆ เช่น ลาวทรงด�ำ (หมายถึง ไทด�ำ
ในเวียดนาม) และลาวสี่ ไม้ หรือ “ผู้ไท” ที่อยู่เมืองสิบสองจุไท ในงานของฉวีวรรณ
และวรานันท์ (2543) ได้สันนิษฐานว่าอัตลักษณ์ชาติ พันธุ์ “ลาว” คงมีมานานในหมู่
ลาวโซ่งเพราะมีค�ำพังเพยว่า “บ่อเคยอิ้นกอน ฟ้อนแถน บ่แม่นผู้ลาว” เพราะไทด�ำ
ได้ถูกอพยพไปไว้ใกล้เวียงจันทร์ และต่อมาบางส่ วนถูกอพยพมาไว้ที่หนองปรง ค�ำว่า
“ลาวโซ่ง” อาจมาจากการที่ “ลาว” เห็นไทด�ำสวมใส่ชุดน�้ำเงินเข้มเกือบด�ำว่า
“ลาวซงด�ำ” เพราะในภาษาลาว ค�ำ “ซง” (ทรง) มีความหมายว่ า “สวมใส่”
ซึ่งข้อคิดเห็นนี้แตกต่ างไปจากที่ตั้งสันนิษฐานกั นไว้ก่อนว่า “โซ่ง” มาจากค�ำ “ส้วง”
ซึ่งแปลว่า “กางเกง” (สุ มิตร ปิติพัฒน์ 2521, เรไร สืบสุข และคณะ 2524 และอื่ นๆ)
แต่ เรื่ องนี้ ยังไม่มีข้อยุ ติที่ชัดเจน จึงยังเป็นข้ อสั นนิ ษฐานที่มี ความ
หลากหลายอยู่ ในงานศึกษาของฉวีวรรณ และวรานันท์ (2543) ระบุว่าลาวโซ่งที่
“หนองเลา” เมื่ออยู่ในกลุ่มตัวเองและพูดภาษาลาวโซ่งจะเรียกตัวเองว่า “ผู้ลาว”
แต่เมื่อพูดกับคนในกลุ่มอื่นจะนิยามตัวเองว่าเป็น “ลาวโซ่ง” และใช้สัญลักษณ์
วัฒนธรรมแสดงความเป็นลาวโซ่งแสดงได้ในหลายมิติ ตั้งแต่ภาษา การแต่งกาย
ความเชื่อ พิธีกรรม การตั้งถิ่นฐานที่อยู่และหลักการในการด�ำรงชีวิต แต่ลาวโซ่ง
ยอมรับว่าความเป็นลาวโซ่งมีการเปลี่ยนแปลงไป และลาวโซ่งรุ่นหลัง (อายุต�่ำกว่า
30 ปี) จะเรียกตั วเองว่า “คนโซ่ง” มากกว่าที่จะเรี ยกตัวเองว่า “ลาวโซ่ง”
อย่างไรก็ตาม งานของฉวีวรรณและวรานันท์ (2543) ไม่ได้ศึกษาประเด็น
ทางอัตลักษณ์ชาติพันธุ์โดยตรง จึ งท�ำให้ไม่มีข้อมูลส�ำคัญอื่นๆ เกี่ ยวกับกระบวนการ
ธ�ำรงชาติพันธุ์ในบริบทของรั ฐไทย
อาระโท โอชิมา (2536) ได้ศึ กษามอญที่บ้านมน (บ้านม่วง) จ.ราชบุรี และ
แสดงให้เห็นว่ามอญบ้านม่วงมีอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ที่ซับซ้อน คือมีทั้งความเป็นมอญ