งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 157
จากกลุ่มอื่ นๆ และพิจารณาวัฒนธรรมในฐานะที่เป็นสัญลักษณ์จ�ำแนกตัวเองว่ าเป็น
สมาชิกของกลุ่มชาติ พันธุ์ใด ตลอดจนศึ กษาความสัมพันธ์ที่มีกับกลุ่มชาติพันธุ์อื่น
และความหมายของชาติพันธุ์ในกระบวนการก่อตัวเป็นรัฐและการต่อต้านรัฐแล้วรวม
ได้เพียง 25 งานเท่านั้น ซึ่งนับว่าน้อยมาก เมื่อเทียบกับงานทั้งหมดไม่ถึงร้อยละ 2
และที่เป็นเรื่ องชาติพันธุ์กั บรัฐมีเพียง 2 เรื่ องไม่ถึงร้อยละ 1 ของงานทั้งหมด
อย่างไรก็ ตาม ผู้เขียนได้คงประเด็ นนี้ไว้เพื่ อแสดงให้เห็นสถานภาพงาน
ศึกษาเชิงชาติพันธุ์ในภาคกลางว่าเป็นเช่นไร เพราะในปัจจุบันการแสดงหาความ
รู้เชิงชาติพันธุ์ได้พัฒนาไปสู่ค�ำถามในเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างความเป็ นรัฐและ
ความเป็นชาติพันธุ์แล้ว การศึกษาเชิงชาติพันธุ์ ในภาคกลางอาจจะค่อนข้างพัฒนาช้า
ด้วยเงื่อนไขเกี่ยวกับลักษณะและประวัติศาสตร์ความหลากหลายทางชาติ พันธุ์เอง
งานของปราณี วงษ์เทศ (2531) ท�ำให้เราพอมองเห็นภาพว่าลาวพวนใน
ชุมชนที่ศึกษามีประเพณีบอกเล่าที่ท�ำให้สมาชิกชุมชนได้เรียนรู้ความเป็ นลาวร่วมกัน
โดยเฉพาะอย่างยิ่งพิธีกรรมในการสืบทอดชาดก กลายเป็นสัญลักษณ์ส�ำคัญของ
ความเป็นลาว สนิท สมัครการ (Snit Smuckarn 1972) ได้ศึกษาเปรียบเทียบชุมชนพวน
2 ชุมชน ที่ บ้านหมี่ จ.ลพบุรี ซึ่งแสดงจิตส�ำนึกทางชาติ พันธุ์ไม่เหมือนกัน ลาวพวน
ที่บางกระพี้ มองว่าตัวเองเป็น “ไทย” สมบูรณ์ แต่ที่บ้านเซ่ามีความหลากหลาย
ในเรื่องจิตส� ำนึกอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ คือร้อยละ 5 ว่าเป็นลาว ร้อยละ 66 ระบุว่า
เป็นไทย แต่ร้อยละ 26 มองว่าตนเองเป็นพวน ในอีกงานหนึ่ง ปิยะพร วามะสิงห์
(2538) ซึ่งศึกษาลาวพวนที่ปากพลี จ.นครนายก ชี้ให้ เห็นว่าอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ของ
พวนได้ก่อตัวจากการที่ถูกอพยพมาโดยไม่สมัครใจ และในระยะแรกเริ่มถูกบังคับ
ให้อยู่ในพื้นที่เดียวกัน ถูกสอดส่องโดยรัฐไทยและถูกเหยียดหยามโดยคนไทย จึงมี
ความทรงจ�ำซึ่งสืบทอดผ่านเพลงกล่อมเด็กที่ผูกพันกับท้องถิ่นเดิม และการปฏิบัติ
ตามประเพณีร่วมกันที่แตกต่างจากคนไทย แต่ เมื่อกาลเวลาผ่านไป มีการติดต่อกับ
คนไทยและมีการแต่งงานข้ามกลุ่มกันมากขึ้น ท�ำให้ในปัจจุบันอัตลักษณ์ชาติ พันธุ์
มีลักษณะทับซ้อนระหว่างการเป็นไทยและการเป็นพวน ความเป็นพวนได้ท�ำให้ เกิด
ความผูกพันระหว่างพวนที่ต่างถิ่นกันและก่อให้เกิ ดความร่วมมื อ ส่วนความเป็ น