งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 153
วัฏจักรหลังการแต่งงานที่ว่าลูกเขยต้องไปอาสาท�ำงานให้พ่อตา-แม่ยาย 2-3 ปี จึง
กลับมาอยู่บ้านพ่อแม่ตัวเองได้ ซึ่งอาจถือปฏิบัติอยู่ แต่เริ่มมีข้อยกเว้นบ้างแล้ว เพราะ
ลูกเขยอาจจะเป็นครู ไม่ได้ท�ำนา และถึงจะเข้ามาอยู่บ้านพ่อตา-แม่ยายตามประเพณี
แต่ลักษณะความสัมพั นธ์อาจจะไม่เป็นแบบเดิม เพราะครอบครัวของลูกสาวจะมี
อิสรภาพทางการเงินมากกว่าเดิม พ่อแม่ไม่อาจจะควบคุมแรงงานลูกได้เหมือนแต่
ก่อน (Prachuabmoh 2000)
นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับทางเศรษฐกิจ เช่นการ
ย้ายถิ่น ท�ำให้ระบบ “สิง” หรือตระกูลเริ่มคลอนแคลนลงไปบ้าง ในท�ำนองเดี ยวกัน
พบว่าแม้ ความสั มพันธ์เครื อญาติยังมีความส�ำคัญในชีวิตชุมชน แต่เมื่อการผลิต
ปรับเปลี่ยนไปเป็นเชิงพาณิชย์ มากขึ้น การระดมแรงงานในการเก็บเกี่ยวและ
การระดมทุนก็ต้องอาศัยหลักการอื่นๆ เช่น การจ้าง หรือความสัมพั นธ์เชิงอุปถัมภ์
นอกเหนือจากความเป็นเครือญาติ ซึ่งฉวีวรรณ และวรานันท์ (2543) ได้ตั้งข้อสังเกตว่า
ดูเหมือนจะไม่แตกต่างจากชาวนาในที่อื่นๆ เช่น ภาคกลาง ภาคใต้และภาคเหนือ
แต่ที่ต่างออกไปคือ พลังวั ฒนธรรม เช่น การนับถือผีบรรพบุรุษและการท�ำพิธี
เสนเรือนยั งมีความส�ำคัญต่อครัวเรือนอยู่ แต่ด้วยเงื่อนไขทางเศรษฐกิจ อาจจะมี
การเว้นช่วงในการท�ำพิธีให้นานขึ้ น ส่วนพิธีศพและพิธีเกี่ยวกับความเชื่อเรื่องขวัญ
แบบดั้งเดิ ม เริ่มหมดความหมายส�ำหรับคนรุ่นหลัง และการเน้นการประกอบพิธีทาง
พุทธเริ่มเป็นหลักปฏิบัติส�ำคัญมากขึ้น
งานศึ กษาเรื่องไทยยวนในภาคกลางมี ไม่มากนัก แต่โชคดีที่หนึ่งในงาน
เหล่านี้เป็นเรื่ องผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงทางสั งคมและวัฒนธรรมที่ มีต่อ
ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านของไทยยวนที่ ต.ดอนแร่ จ.ราชบุรี (วิรัตน์ หงษ์ทอง 2538)
ในงานนี้นักวิจัยพยายามแสดงให้เห็นว่าก่ อนประเทศไทยจะประกาศใช้แผน
พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ชุมชนนี้มีชีวิตอยู่แบบพึ่งพาตนเองและสามารถ
ประดิษฐ์ เครื่องมื อเครื่องใช้ได้ โดยอาศัยทรัพยากรที่มีอยู่ ในท้องถิ่นพัฒนาเป็น
ศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านได้ แต่การด�ำเนินการตามแผนพัฒนเศรษฐกิจแห่งชาติส่งผล
ให้เกิดการเปลี่ยนแปลง โดยเฉพาะการผลิตเชิงพาณิ ชย์ การคมนาคม และสินค้าจาก
ภายนอกเริ่มเข้ามา ท�ำให้เป็นการท�ำลายศิ ลปหัตถกรรมพื้นบ้านของชุมชน