146 ถกเถียงวัฒนธรรม
ส� ำคัญที่ใช้เซ่นไหว้ผี คือ กลุ่มเซ่นผีด้วยอ้นและปลา เซ่นด้วยงา เซ่นด้วยปลา และ
เซ่ นด้วยดอกไม้ ซึ่งแต่ละกลุ่มก็มีรายละเอียดการท�ำพิธีกรรมแตกต่างกันออกไปบ้าง
ส่วนกลุ่ม “วีม่อง” ซึ่งเป็นอีกส่วนหนึ่งของลัทธิเดิ ม และเล่ากันว่าเคยอยู่ใน
ลั ทธิด้ายขาวมาก่อนแต่เปลี่ ยนมา “กินน�้ำสุก” ด้วยเหตุผลที่ไม่ชัดเจน มีพิธีกรรม
ส� ำคัญคือ “การท�ำบุญใหญ่ประจ�ำปี” ซึ่ งท�ำปีละ 2 ครั้ง โดยมี “เจ้าวัด” (โบงคู้ ) เป็น
ผู้ น�ำในการท�ำบุ ญ เข้าใจว่า “เจ้าวัด” จะเป็นได้เฉพาะผู้ชายเพราะ “กลุ่มวีม่อง” นี้
ให้ความส�ำคัญกั บชายมากกว่าผู้หญิ ง เช่นมีประเพณีที่ภรรยากราบเท้าสามี
กลุ่มลั ทธิใหม่มีชื่อเรียกว่า “กลุ่มด้ายเหลือง” หรื อ “ลูงป่อง” มีสัญลักษณ์
คือด้ายเหลื องผูกข้อมือทั้งสองข้ าง กลุ่มนี้แบ่ งออกเป็นกลุ่มย่ อย 2 กลุ ่มคือ
ด้ ายเหลืองธรรมดา และด้ายเหลืองพระพุ ทธเจ้า กลุ่มด้ายเหลืองธรรมดามีพิธีกรรม
ส� ำคัญคือ ท�ำบุญไหว้เจดีย์ประจ�ำปี ไหว้แม่พระธรณี เทวดา และผีทั้งหลาย โดยที่
“เจ้าวัด” เป็นผู้ท�ำพิ ธีและผูกข้อมือด้วยด้ายเหลืองให้แก่ผู้ร่วมพิธี
ส่วนกลุ่ มด้ายเหลืองพระพุทธเจ้า ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มลัทธิใหม่มีลักษณะส�ำคัญ
คือ ท�ำพิธีไหว้ผีบรรพบุรุษปีละครั้ง โดยที่ตอนเช้าลูกๆ ท�ำพิธีล้างเท้าพ่อแม่ ส่วน
ตอนเย็นท�ำพิธีไหว้ผีที่หัวนอนของพ่อแม่ โดยที่มารดาจะบอกให้ผีประจ�ำสายตระกูล
ดูแลลูกหลานในตระกูลให้ปลอดภั ยและผูกข้อมือให้ลูกทุกคนด้วยด้ ายเหลือง
ในวันนั้นต้องนอนร่วมกันในบ้าน จะเห็นว่าลัทธิใหม่ได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนา
แต่สาระส�ำคัญของพิธีกรรมยังเกี่ยวข้องกั บผีต่างๆ ที่ส�ำคัญเช่นผีบรรพบุ รุษ
เป็นต้น แต่การศึกษาความเชื่อและพิธีกรรมในระดับชุมชนไม่อาจจะจัดวางลงใน
กรอบการจ�ำแนกข้างต้นนี้ ได้ทั้งหมด อย่างเช่น งานศึ กษา “โพล่ง” บ้านกล้วย
จ.สุพรรณบุรี งานของฐนันดร์ศักดิ์ เวียงสารวิน (2533) ระบุว่าความเชื่อหลักของโพล่ง
บ้านกล้วย คือ “ผีบ้านผีเรือน” หรือ “ผีบรรพบุ รุษ” ซึ่งเป็นผีของพ่อแม่หรือบรรพบุรุษ
ที่ได้มีการท� ำพิธีให้กลับมาอยู่บนเรือนกั บลูกหลานในที่เฉพาะ และลูกหลาน
ต้องท�ำพิธีเซ่นไหว้ในวาระต่างๆ เช่น วันที่ล่วงลับ หรือวันที่ก�ำหนดท�ำเป็นประจ�ำปี