142 ถกเถียงวัฒนธรรม
ผีทั้ง 3 ประเภทนี้มีอ�ำนาจให้คุณและโทษได้หากคนประพฤติไม่เหมาะสม
แต่ผีร้ายซึ่งมักจะเกิดจากคนที่ตายแบบอุบัติเหตุหรือเหตุ การณ์ร้ายๆ อื่ นๆ มีแต่
ให้โทษอย่างไม่มี เหตุผล
งานวิจัยต่างๆ มักจะไม่แสดงข้อมูลเกี่ยวกับความเชื่อในพุทธศาสนา เช่น
ความเชื่อเรื่องกรรมหรือการเวียนว่ ายตายเกิดมากนัก แต่จะเน้นการศึกษาประเพณี
และพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนามากกว่า เช่น พิธีบวช พิธีเข้าพรรษา พิธี
บุญเดือนสิบ พิธีฑุคตะนาน (มีเฉพาะวัดมอญจั ดขึ้นเพื่อให้คนจนมีโอกาสได้
ท�ำบุญ โดยมีการนิมนต์พระไปที่บ้าน) พิ ธีออกพรรษา เทศน์ มหาชาติ และทอดกฐิน
ซึ่งพิธีเหล่านี้มีสาระส�ำคัญเหมือนพิธีของคนไทยภาคกลางโดยทั่วไปแต่จะมีลักษณะ
เฉพาะของมอญเช่น สวดแบบมอญ เป็นต้น
มอญมีพิธีที่เกี่ยวกับวัฏจักรชีวิตแบบคนไทยเหมือนกัน เช่น มีพิ ธีโกนผมไฟ
พิธีแต่งงาน พิธีอายุยืน พิธีเกี่ยวกับความตาย โดยมีผู้วิจัยบางคนบอกว่าไม่แตกต่าง
จากคนไทยมากนัก และพระสงฆ์มีบทบาทส�ำคัญในพิธีต่างๆ เหล่านี้
ส� ำหรับงานวิจัยเกี่ ยวกับความเชื่อและพิธีกรรมของมอญที่บางกระดี่
(อ.บางขุ นเทียนในกรุงเทพฯ.) มีงานหนึ่งได้กล่าวถึงการนับถือบรรพบุรุษ แต่ มีชื่อเรียก
ต่างออกไปว่า “อะโหนก” หรือ ป่าโหนก แปลว่า “พ่อปู่” ซึ่งอยู่ที่เสาเอกของเรือน
เหมือนกับที่ บ้านม่วง แต่มีรายละเอียดว่ าลูกชายคนเล็กเป็นผู้สืบผี “อะโหนก” หรือ
หากมีลูกชายคนเดียวก็สืบผีได้เช่นกัน แต่ถ้าไม่มีลูกชายเลยต้องให้ญาติผู้ชายที่
อยู่ในตระกูลเดี ยวกันเป็นผู้สืบผีแทน ส่วนอีก 2 งานศึกษาบางกระดี่เหมือนกั น
ได้กล่าวถึงการสืบผี แต่ไม่ได้ระบุเรียกว่าอะไร ส่วนงานศึ กษามอญที่ดอนกระเบื้อง
ไม่ได้กล่าวถึงเรื่องการสืบผีเลยเพียงแต่อธิบายประเพณีต่างๆ เกี่ยวกับวัฏจักรชีวิ ต
งานวิ จัยชุมชนมอญที่พระประแดงได้ตั้งข้อสังเกตเหมือนงานอื่ นๆ ว่า
พุทธศาสนาและความเชื่อเรื่ องผีบรรพบุรุ ษมีความส�ำคัญต่อชุมชนแต่ไม่ได้ให้
รายละเอียดมากนัก เพราะให้ความสนใจกับพิธีศพมากกว่า ในขณะที่อีกงานหนึ่งตั้ง
ข้อสังเกตว่า แม้ว่ามอญที่ทรงคนอง พระประแดง จะนั บถือพุทธศาสนาควบคู่กันไป