งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 127
ขายข้าวนาปรังไปหลังจากที่เก็บเกี่ยวแล้ว ส่วนข้าวนาปีจะแบ่งออกเป็นสองส่วน
คือ ส่วนแรกเก็บไว้ในยุ้งข้าวส�ำหรับบริโภคในครัวเรือน เพราะส�ำหรับลาวโซ่ งอาหาร
ส�ำคัญคือ ข้าว ปลา และหน่อไม้ หากมีเก็บไว้จะท�ำให้ไม่อดตาย ปริมาณข้าวที่
เก็บไว้จะพอกินทั้งปีส�ำหรับครัวเรือนที่ มี 4-5 คน คือประมาณ 2 เกวียน (เฉลี่ยแล้ว
คนหนึ่งบริโภคข้าวประมาณ 50 ถั งต่อปี) ข้าวส่วนที่เหลือจะถูกน�ำไปฝากไว้ที่โรงสี
ที่ชาวนาคุ้นเคยแต่ในบางกรณีได้ติดต่อผ่านนายหน้าที่เป็นลาวโซ่งด้วยกัน หรือ
คนนอกชุมชนที่รู้จักกันดี แต่มักจะไว้ใจคนในชุมชนมากกว่า หากต้องการขายวันใด
ก็ “ตีราคา” และขายวันนั้นโดยหักเงิ นค่าฝากข้าวในอัตรา 2 ถังต่อเกวียน
อาหารที่ บริโภคนอกจากข้าวก็ยังมีผัก หน่อไม้ ปลา ซึ่งลาวโซ่งที่หนองเลา
จะได้มาจากกิจกรรม “ไปหาของป่า” แต่คนรุ ่นหลังซึ่งไม่ได้ท� ำนา หากท�ำงาน
อื่นๆ เช่น ขายของ รับจ้าง หรือรับราชการต้องพึ่งร้านค้ามากขึ้น เพราะไม่สามารถ
ผลิตอาหารเองได้ อาจกล่าวได้ว่าชีวิตเศรษฐกิจของลาวโซ่งที่หนองปรง และอาจรวม
ชุมชนอื่นๆ ด้วยได้เปลี่ยนแปลงจาก “การท�ำมาหากิ น” มาสู่ “การท�ำมาค้าขาย”
มากขึ้น แม้ว่าอุดมการณ์เรื่อง “ความพอเพียง” จะยั งอยู่ในความทรงจ�ำของลาวโซ่ง
อาวุโส แต่มีความหมายน้อยลงส�ำหรับคนรุ่นหลัง
ประเด็ นเรื่องการจัดระเบี ยบสังคมของลาวโซ่งเป็นเรื่องที่ นักวิจั ยให้
ความสนใจศึกษามากพอสมควรโดยเฉพาะในประเด็นเรื่องความสัมพันธ์ของกลุ่ม
สายตระกูลที่สืบผีข้างพ่อที่ท�ำให้ลาวโซ่งแตกต่างจากกลุ่มชาติพันธุ์ที่ใช้ภาษาตระกูล
“ไท” อื่นๆ เช่น “ยวน” “พวน” และกลุ่มที่ถูกเรียกว่า “ลาว” อื่นๆ และลักษณะ
ความสัมพันธ์เชิงชนชั้นระหว่าง “ผู้ท้าว” และ “ผู้ น้อย” ซึ่งเคยมีความส�ำคัญ
ในสังคม “ไทด�ำ” ที่ เมืองแถงและเมืองอื่ นๆ ที่เป็ นรากเหง้าของ “ลาวโซ่ง”
ในปัจจุบัน จึงเป็นเรื่องที่น่าสนใจน�ำเสนอลักษณะการจัดระเบียบสังคมของชุมชน
ชาวโซ่งในท้องถิ่นต่างๆ ทั้งที่คล้ายคลึงกันและแตกต่างกันโดยพิจารณาจากข้อมูล
งานที่ศึกษาในช่วงเวลาดังกล่าว
ในวัฒนธรรมของลาวโซ่งหน่วยสั งคมที่เล็ กที่สุ ดของชุมชนและสังคม
ลาวโซ่งคือ “เฮือน” หรือ “เรือน” ในภาษาไทยภาคกลาง ความหมายของ “เฮือน”