งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 131
“สายเลือด” ของลาวโซ่งแสดงออกผ่านสัญลักษณ์ 2 ประการ คือ “สิง” หรือ
ชื่อตระกูล เช่น สิงลอ สิงเรือง (คล้ายแซ่ในวัฒนธรรมจีน) และ “ผีบรรพบุ รุษ”
(ผีเรื อน) ซึ่งสืบต่ อโดยลูกชาย ส่วนผู้หญิงที่แต่งงานแล้วถื อผีของสามี และลูกๆ
ถือผีบรรพบุรุษของพ่อ
สิงจึงเป็นหน่วยสังคมที่มีพลั งในฐานะที่รวม “เรือน” ที่อยู่ใน “สิง” เดียวกัน
ร่วมกันประกอบกิจกรรมโดยเฉพาะ คือ “พิธีเสนเรือน” ซึ่งครัวเรือนที่ท�ำพิธีต้อง
เชิญคนในเรือนที่อยู่ “สิง” เดียวกัน มาร่วมพิธี ไม่ว่าจะอยู่ ใกล้หรือไกล ภายใน
“สิง” ยังแบ่งย่อยเป็น “ก๊อ” (กอ) คือกลุ่มญาติที่มีปู่เดียวกันซึ่งจะแสดงให้เห็นใน
“ปั๊บผีเรือน” (สมุ ดจดบันทึกชื่อผู้ตายใน “สิง” ซึ่งแยกชื่อผู้ตายตามเรื อนที่เคยอยู่)
นอกจากนี้ยังมีการรวมกลุ่มในลักษณะต่างๆ เช่นกลุ่มแลกเปลี่ยนแรงงาน
ในการท�ำนา กลุ่มจับสัตว์น�้ำจืด กลุ่มย้อมสีทอผ้า กลุ่มผู้ใช้น�้ำคลองชลประทาน
กลุ่มสมาชิกสงเคราะห์การฌาปนกิจ และกลุ่มเกษตรกร (ธกส.) ซึ่งกลุ่มเหล่านี้
มักจะเป็นกลุ่มท�ำกิจกรรมร่วมกัน และใกล้ชิดกันมากกว่าคนนอกกลุ่ม อย่างไรก็ ตาม
เราไม่อาจจะจ�ำแนกความสัมพั นธ์ของลาวโซ่งในชุมชนได้ตามกลุ่มดังกล่าว เพราะว่า
การเป็นสมาชิกกลุ่มมีการทับซ้ อนกันไปท�ำให้คนในชุมชนมีความสัมพันธ์ แบบ
เครือข่ายมากกว่า
ในอีกแง่หนึ่งฉวีวรรณและวรานันท์ (2543) ได้พิจารณาด้วยว่าความสัมพันธ์
ต่างๆ ทางสังคมเหล่านี้เช่น “เรือน” “สิง” และ “ญาติ ” มีบทบาทในทางเศรษฐกิจ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการระดมแรงงานและทุน ซึ่ งส�ำคัญส� ำหรับชุมชนเกษตร
มากน้อยเพียงใด มีข้อสังเกตโดยสังเขปว่าชาวนารวยจะมีโอกาสเข้าถึง “เงินกู้ ”
ดีกว่าชาวนาปานกลาง และชาวนาจน เพราะชาวนารวยมีหลักทรัพย์ คือ ที่ดินและ
เครดิตสังคม ท�ำให้กู้จากสถาบันการเงินอย่าง ธกส.ได้ และยืมญาติหรือเพื่อนฝูง
ได้ไม่ยากนัก แม้ว่ามักมีเพดานกู้ (ประมาณไม่เกิน 30,000 บาท) โดยไม่ต้องเสีย
ดอกเบี้ยและสามารถคืนเงิ นได้ในเวลารวดเร็ว สาเหตุของการกู้เงิ นมักจะมาจาก
ความต้องการในการขยายกิ จการ ส่วนชาวนาปานกลางมีเหตุผลการกู้ที่หลากหลาย
เช่น การลงทุนในการเพาะปลูก จ่ายค่าแรงเก็บเกี่ยว การขาดแคลนเงินในการพิธี