124 ถกเถียงวัฒนธรรม
บนสวรรค์คอยดูแลทุกข์สุขของมนุ ษย์ เช่น บันดาลให้ ฝนตกเพื่ อความอุดมสมบูรณ์
ส่ วนงานอื่นไม่ได้กล่าวถึงความเชื่อเรื่องแถน ผู้เขียนเข้าใจว่าความเชื่อเรื่องแถนอาจ
จะเสื่อมคลายไปในชุมชนพวนเพราะพวนนับถือพุทธศาสนามานานแล้วตั้งแต่เมื่ ออยู่
ที่เชียงขวางในลาว นอกจากนี้ไม่มีรายงานความเชื่อเรื่องขวัญ แต่ในทุกงานกล่าวถึง
ความเชื่ อเรื่องผีแม้ว่าจะมีรายละเอียดไม่เท่ากัน
ความเชื่ อเรื่องผีของพวนมีลักษณะคล้ายคนไทยทั่ วๆ ไป คือแบ่ งผีเป็ น
2 ประเภทใหญ่ ประเภทหนึ่งเรียกว่า “ผี ดี” ที่คอยดูแลชุมชนให้ปลอดภัย เช่น
ศาลผีปู่ตาประจ�ำหมู่บ้านซึ่งสมาชิกชุมชนต้องเซ่นไหว้ในเดือน 6 หรือเดื อน 7 ทุ กปี
และยังมีศาลอื่ นๆ หลากหลายกันไปในแต่ละท้องถิ่น นอกจากนี้ยังมีผีธรรมชาติ
เช่น เจ้าป่า เจ้าทุ่ง นางไม้ แม่โพสพ และแม่พระธรณี ที่ต้องให้ความเคารพนับถือ
เซ่นไหว้ ส่วนที่เป็นผีร้ายมีผีตายโหง และผีปอบ เป็นต้น
พวนในท้องถิ่นต่างๆ ได้แสดงออกถึงความเชื่อผ่านประเพณีและพิธีกรรม
ต่างๆ ที่มีมากมาย ซึ่งจัดประเภทได้เป็นพิธีและประเพณีที่เกี่ยวข้องกับวัฏจักรชีวิต
ของบุคคล เช่น การเกิด แต่งงาน การรักษาพยาบาล และการตาย พิ ธีที่เกี่ยวกับ
การเปลี่ยนผ่านของเวลา เช่น สงกรานต์และสารท (บุญห่อข้าวประดับดิน) หรือ
พิธีพุทธศาสนา ซึ่งพิธีเหล่านี้อาจจะแสดงเอกลักษณ์วัฒนธรรมของพวน แต่
มีแนวปฏิบัติที่แตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น ซึ่งข้อมูลไม่เพียงพอที่จะน� ำมา
เปรียบเที ยบกันได้ ในรายงานนี้จะกล่าวถึงประเพณี หรือพิธี “ก�ำฟ้า” ซึ่งปรากฏอยู่
ในงานวิจัยหลายงาน (ยุรี ใบตระกูล 2537) ว่าเป็นพิธีส�ำคัญและเป็นเอกลักษณ์
ส� ำคัญของวัฒนธรรมพวน เพราะเป็นพิ ธีโบราณดั้งเดิ มของพวนซึ่งมีรากฐาน
ความเชื่อในเรื่องผีฟ้าและมีบทบาทส�ำคัญต่อวิถีชีวิตของ “พวน” โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
เกี่ยวกับความอุดมสมบูรณ์และความสงบสุขของชุมชน เป็นพิ ธีที่ท�ำหลังฤดูเก็บเกี่ยว
ซึ่ งการก�ำหนดวั นอาจจะแตกต่างกันไปแต่มักจะอยู่ในเดือน 3 อย่างเช่น ชุมชน
บางน�้ำเชี่ยว จ.สิงห์บุรี เลือกก�ำหนดวันขึ้น 3 ค�่ำ เดือน 3 เป็นวันฟ้าที่สมาชิกชุมชน
ร่วมกันท�ำพิธีบายศรีขอความอุดมสมบูรณ์จากเทพยดาที่รักษาฟ้า