112 ถกเถียงวัฒนธรรม
ถวาย ลาวโซ่งจึงถูกส่งไปไว้ที่ ต.หนองปรง อ.เขาย้อย จ.เพชรบุรีอีกเช่นเดิม (มยุรี
วัดแก้ว 2521) และยังมีหลักฐานการอพยพลาวโซ่งไปจั งหวัดเพชรบุรีอีกในสมัย
รัชกาลที่ 3 (ประมาณปีพ.ศ.2370) และในรัชกาลที่ 5 กองทัพไทยภายใต้การน�ำ
ของจอมพลสมเด็จเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีถูกส่งไปปราบฮ่อ และได้อพยพไทด�ำจาก
เมืองแถงลงมาไว้ที่จังหวัดเพชรบุรีอีก ซึ่ งนับว่าเป็นการอพยพบรรพบุ รุษลาวโซ่งมาไว้
ภาคกลางเป็นครั้งสุดท้าย และต่อๆ มามีการอพยพโดยสมัครใจของลาวโซ่ งไปยังพื้น
ที่อื่นๆ ทั้งในภาคกลางเองและภาคอื่ นๆ ด้วย จึงมีชุมชนลาวโซ่งกระจายอยู่ทั่วไป
แต่ส่วนใหญ่ตั้งถิ่นฐานในภาคกลาง เช่น เพชรบุรี ราชบุ รี นครปฐม และสุพรรณบุรี
สั ญลักษณ์ส�ำคัญของชุมชนลาวโซ่ง คือ ศาลประจ�ำหมู่บ้าน แต่มีชื่อเรียกแตกต่างกัน
ออกไปบ้าง เช่น ที่หนองปรงเรียกว่า “ศาลพ่อปู่” ที่ บ้านสระเรียกว่า “ศาลเจ้าพ่อ
ทองค�ำ” ซึ่งสมาชิกชุมชนมีประเพณีบูชาศาลกันเป็นประจ�ำปี
กลุ ่มชาติพันธุ์ที่ส�ำคัญและมี งานศึกษามากอีกกลุ่ มหนึ่งคือ “ลาวพวน”
ซึ่ งรุ่นแรก (ไม่นับสมั ยกรุงศรีอยุธยาที่ดูเหมือนว่าไม่มีชุมชนเหลื ออยู่) ถูกอพยพมา
จากเมืองเชี ยงขวาง ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ร่วมสมั ยกับ “ลาวโซ่ง”
ที่ถูกอพยพมาเป็นรุ่นที่ 2 คือประมาณปี พ.ศ.2335 ซึ่งโปรดฯ ให้ครัวลาวพวนไปตั้ง
หลักแหล่ งในบริเวณที่ปัจจุบันเป็นที่ตั้งโรงภาพยนตร์เฉลิมกรุง บริเวณดังกล่าวจึงถูก
เรียกว่า “บ้านลาว” (บังอร ปิยะพันธุ์ 2541 : 41) ในสมัยต่อมาเช่นประมาณปี พ.ศ.2378
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ กองทัพไทยซึ่งถูกส่งไปตีเมืองเวียงจันทร์
และบริเวณใกล้เคียงได้ชัยชนะ ได้อพยพครัวลาวพวนมาพร้อมๆ กับลาวเวียงจันทร์
และลาวเมืองครั่ง 8 โดยที่ ”ครัวลาวพวน”ถูกส่งไปไว้ที่กรุงเทพฯ สุพรรณบุรี สิงห์บุรี
นครนายก ลพบุรี และฉะเชิ งทรา (ดวงเดือน และคณะ 2542) ทั้งนี้มีเส้นทางอพยพเข้ามา
ทางน่าน แพร่ อุตรดิตถ์ สุโขทัย ทางหนึ่ง ส่วนอีกทางหนึ่งเข้ามาทางเวียงจันทร์
หนองคาย อุดรธานี สิงห์บุรี สุพรรณบุรี ลพบุรี สระบุรี สายที่ถูกอพยพมาฉะเชิงเทรา
มีเส้นทางจากเชียงของ เวียงจันทร์ หนองคาย อุ ดรธานี ปราจีนบุ รี ฉะเชิ งเทรา และ
มีต่อไปถึงจันทบุรี (สุดแดน วิสุทธิ์ ลักษณ์ 2536 อ้างในบังอร ปิยะพันธุ์ 2541:66)
8 ที่มาของค�ำว่า “ลาวครั่ง” มีหลายข้อสันนิษฐาน เช่นมาจากเมืองภูคัง