งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 111
นครศรีธรรมราช และจันทบุรี และประมาณ พ.ศ.1967-1991 สมเด็จพระบรมราชาธิราช
ที่ 2 ทรงยกทัพไปตีเมืองเชี ยงใหม่ และอพยพเชลยลาวมาด้ วยแต่หลั กฐานไม่ ได้
ระบุว่ าให้ ตั้งถิ่นฐาน ณ ที่ แห่ งใด ต่อมาประมาณปีพ.ศ.2112-2113
สมเด็จพระมหาธรรมราชาทรงโปรดฯ ให้สมเด็จพระนเรศวรยกกองทัพไปตีเมือง
เชียงใหม่ และได้พาเชลยศึกซึ่งมีทั้งที่เป็ นชาวเมืองเชียงใหม่ พม่า และไทยใหญ่มาไว้ที่
กรุงศรีอยุธยา แต่ไม่มีรายละเอียด ครั้ นถึงสมัยสมเด็จพระนารายณ์ (พ.ศ.2199-2231)
พระองค์ทรงยกทัพไปตีหัวเมืองล้านนาในปี พ.ศ.2204 และได้อพยพชาวเมื องเหล่านี้
บางส่วนลงมากรุงศรีอยุธยาด้วย ซึ่ งต่อมาได้มีการกระจาย “ลาว” ต่างๆ เหล่านี้ไว้ที่
อื่นๆ ด้วย แต่ไม่ระบุรายละเอียด อย่างไรก็ตามยั งไม่พบรายงานทางชาติพั นธุ์ วรรณา
ที่เกี่ยวกับชุมชนลาวหรือไตยวนในอยุธยา งานศึกษา “ไตยวน” ที่มีอยู่คือชุมชน
ไตยวนที่บ้านคูบัว อ.เมือง จ.ราชบุรี ชุมชนบ้านห้วย ต.ดอนแร่ อ.เมือง จ.ราชบุรี
และชุมชนบ้านท่าเสา อ.ก�ำแพงแสน จ.นครปฐม (สมพงษ์ แสงอร่ามรุ่งโรจน์ 2537
วิรัตน์ หงษ์ทอง 2538 และ อ�ำพร ขุนเนียน 2546) และงานศึกษาที่ชุมชนเสาไห้
จ.สระบุรี (Bafffiifie 2003)
ชุมชนชาติพันธุ์อื่นๆ ที่ถูกเรียกว่า “ลาว” ในชื่อขยายต่างๆ นานา เช่น ลาวโซ่ง
ลาวพวน และลาวครั่งซึ่งมีงานศึกษาทางชาติพันธุ์วรรณาในช่วงเวลาสองทศวรรษ
ของการศึกษาครั้งนี้ ส่ วนใหญ่จะมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ระบุว่าถูกอพยพ
เข้ามาอยู่ในภาคกลางในสมัยกรุงธนบุรี และรัตนโกสินทร์ อย่างเช่น ในประมาณ
ปีพ.ศ.2322 สมเด็จพระเจ้าตากสิน ได้มีพระบรมราชโองการให้เจ้าเมื องหลวงพระบาง
ตีเมืองต่างๆ แถบชายแดนเวี ยดนามในบริเวณที่ เป็นถิ่นฐานของ “ไทด�ำ” หรื อต่อมา
ถูกเรียกว่า “ลาวซงด�ำ” และรู้จักแพร่ หลายในชื่อ “ลาวโซ่ง” (Smuckarn 1972)
และการอพยพลาวโซ่งยังมีมาอย่างต่อเนื่อง เช่น สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตรย์ศึก
ในสมัยกรุงธนบุรีได้ยกทัพไปตีเมืองเวียงจันทร์ และอพยพครอบครัวไทด� ำ (ซึ่งได้
ถูกอพยพมาจากเมืองแถง หรือ เมืองเดียนเบียนฟูในเวียดนามมาก่อนหน้านั้นแล้ว)
มาสมทบไว้ที่จังหวัดเพชรบุรีอีกเช่นกัน (นุกูล ชมภูนิช 2538)
ต่อมาปี พ.ศ.2335 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า เจ้าเมืองเวียง
จันทร์ซึ่งได้ยกทัพไปตีเมื องพวน และเมืองแถงได้อพยพลาวพวนและลาวโซ่งเข้ ามา