งานวิจัยวัฒนธรรมภาคกลาง 115
ครั้งที่ 12 ในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีในปี พ.ศ.2317 พระยาเจ่ง
ได้น�ำมอญเข้ามา และได้ตั้งถิ่นฐานในเขตนนทบุรี ปทุมธานี คือ เกาะเกร็ด บางพูด
และบางตะไนย์
ครั้งที่ 13 เป็นการอพยพในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้ าฯ ซึ่งมี
มอญหลบจากการกวาดล้างของพม่าหลังจากที่พยายามปฏิ วั ติไม่ส�ำเร็จ เข้ามาถึง
30,000-40,000 คน ในปีพ.ศ.2358 และในปีเดียวกั นนี้มีมอญ 300 คนจากปทุ มธานี
ถูกส่งเข้าไปท�ำหน้าที่ป้องกันสมุทรปราการ และได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ที่นั่น
ครั้งที่ 14 การอพยพเกิดขึ้นในรั ชสมั ยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ได้มี
มอญ 3,000 ครอบครัวอพยพไปตั้งถิ่นฐานในจั งหวัดกาญจนบุรี และต่อมาเข้ามา
ตั้งถิ่นฐานในกรุงเทพฯ ใกล้วัดชัยชนะสงคราม
ตามหลักฐานดังกล่าว เป็นที่น่าสังเกตว่าการอพยพของมอญส่วนใหญ่เป็นไป
อย่างสมัครใจ แตกต่างจากการถูกอพยพของกลุ่มชาติ พันธุ์ที่ใช้ภาษาตระกูลไท
และชุมชนมอญที่ปรากฏในงานศึกษาวิจัย เป็นลูกหลานของมอญที่อพยพในสมัยที่
ต่างๆ กัน คือ รัชสมัยกรุงธนบุรี รัชสมั ยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าฯ รั ชสมัย
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ เป็นส่วนใหญ่ ที่เป็นส่วนน้อยอาจจะมีความเก่าแก่ถึง
สมัยอยุธยา เช่น ชุมชนมอญที่สามโคก จ.ปทุมธานี อาจจะเข้ามาในรัชสมัยสมเด็จ
พระนารายณ์ และที่บ้านม่วง อ.บ้านโป่ง จ.ราชบุรี ในสมัยรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวร
นอกจากชุ มชนมอญที่มีประวั ติเก่ าแก่ว่าอพยพมาตั้งแต่สมัยอยุ ธยา
กรุงธนบุรี และรั ตนโกสินทร์ ซึ่งถูกเรียกว่า “มอญเก่า” คื อเป็นมอญที่อพยพเข้ามา
ก่อนรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าฯ ส่วน “มอญใหม่” ก็คือมอญที่อพยพ
เข้ามาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าฯ แล้วยังมีชุมชนมอญพลัดถิ่น
ที่อพยพเข้ามาในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 อย่างเช่นชุมชนมอญแถบชายแดน
อย่างเช่นที่ “วังกะ” อ.สังขละ จ.กาญจนบุรี เป็นต้น
จากงานวิจัยที่ปรากฎพบว่ามีชุมชนมอญกระจุกตัวและกระจายตัวในจังหวัด
ต่างๆ คือสมุทรปราการ ลพบุรี ราชบุรี นนทบุ รี ปทุมธานี กาญจนบุรี สมุทรสาคร