งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 45
ถึงเนื้อหาหรือเหตุ การณ์ส�ำคัญที่ผู้บันทึกหรื อผู้แต่งนิยมน� ำมาบันทึ กว่ามีหลาย
ลักษณะ ได้แก่ เหตุการณ์เกี่ ยวกับสงคราม เช่น สงครามกับพม่า สงครามระหว่าง
หัวเมืองปักษ์ใต้กับหัวเมืองมลายู และสงครามเอเซียมหาบูรพา เหตุการณ์ที่เกี่ยว
กับธรรมชาติ เช่น เหตุการณ์อุทกภัย วาตภัย เหตุการณ์เกี่ยวกับการเมือง การ
ปกครอง เช่น บันทึกของพระยารั ษฎานุประดิษฐ์ (คอซิมบี้ ณ ระนอง) ผู้ว่าราชการ
เมืองตรังที่แสดงความเห็นในการจัดการปกครองบ้ านเมือง เหตุการณ์เกี่ยวกับ
สถาบันพระมหากษัตริย์ เช่น บันทึกเหตุการณ์ การจัดท�ำบัญชี สิ่งของที่เมืองสงขลา
และเมืองพัทลุง จัดส่ งสิ่งของเข้าร่วมงานมหามงคลที่กรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ
100 ปี ในปี พ.ศ.2425 เหตุการณ์เกี่ยวกับเศรษฐกิ จสังคม และวัฒนธรรม เช่น
สภาพเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมเมื่อเกิดภั ยสงครามพม่าตีเมืองถลาง
หวันมาลีโจรสลัดเข้าตีเมืองปะเหลียน และในสมัยที่เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา
เป็นต้น เหตุการณ์เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ เช่น การบันทึกเหตุการณ์
ส�ำคัญที่แสดงถึ งความสัมพันธ์ระหว่างหัวเมืองปักษ์ใต้กับเกาะปีนั งของท้าวเทพ
สตรีในสมัยรัชกาลที่1 และบันทึ กเหตุการณ์ที่ยกขึ้นเป็นอุ ทาหรณ์เพื่อเตือนสติแก่
คนรุ่นหลัง เช่น กรณีหมอจันทร์เป็นฆาตกรยิงพระสถลสถานพิทักษ์ (คออยู่เคียด
ณ ระนอง) และพระยารัษฎานุประดิษฐ์ (คอซิมบี้ ณ ระนอง) เป็นต้น
ในส่วนของบทความเรื่องอัตลักษณ์และพลวัตวรรณกรรมประเภทประวัติ
บุคคล สั ตว์ และสถานที่ (ชัยวุฒิ พิยะกูล, 2547) ส่วนใหญ่เป็นวรรณกรรมที่แต่ง
ขึ้นในช่วงประมาณไม่เกิน 100 ปี โดยระบุชื่อผู้แต่ง และช่วงเวลาที่ แต่งไว้ค่อนข้าง
ชัดเจน แต่งด้วยค�ำประพั นธ์ทั้งร้อยแก้ วและร้อยกรอง ส่วนที่ เป็นร้อยกรองแต่งด้วย
กลอนสุภาพ กลอนเพลงบอก และกาพย์ชนิดต่างๆ สาระของวรรณกรรมมีทั้งประวัติ
บุคคล สถานที่ และสัตว์ ประวัติบุคคลได้น�ำเสนอเรื่องราวพระภิกษุและฆราวาส
เนื้อหากล่าวถึงประวัติและผลงานในเชิงยกย่อง เพื่อเทิดทูนหรือสรรเสริญบุคคล
ที่ผู้เขียนมีความเลื่อมใสศรัทธา กลุ่มที่เกี่ยวกับสถานที่ส�ำคัญ ส่วนใหญ่เป็นเรื่อง
สถานที่ส�ำคัญทางศาสนา และเหตุ การณ์ส�ำคัญในสั งคมหรือบ้ านเมืองทั้งเชิงที่
เป็นประวัติ ต�ำนาน ลักษณะของสถานที่ หรือในลักษณะอื่นๆ ส่วนกลุ่มที่เกี่ยวกับ