42 สืบโยดสาวย่าน
พัฒนาการชุมชนรอบทะเลสาบสงขลา พุทธศาสนาแถบลุ่มทะเลสาบสงขลา เส้น
ทางข้ามคาบสมุทรมลายูจากคลองท่อมจังหวัดกระบี่ถึงบ้านดอน และพัฒนาการ
ของชนชาติไทยในมาเลเซีย เป็ นต้น งานเหล่ านี้ ผู้ศึกษาพยายามเจาะลึกช่วย ให้เห็น
พัฒนาการในแต่ละพื้นที่เด่นชัด ซึ่งมีประโยชน์ต่อการศึกษาภาพรวมประวั ติศาสตร์
ภาคใต้ และเป็ นบริบทส�ำคัญของการพัฒนาในเวลาต่อมา กรณีบทความเรื่ อง
พัฒนาการชุมชนรอบทะเลสาบสงขลา (สมคิด ทองสง พิเชฐ แสงทอง และวีระ
แสงเพชร, 2536) กล่าวถึงบริบทชุมชนด้านสภาพภูมิ ศาสตร์ ประวั ติศาสตร์ และ
โบราณคดี หลักฐานประวัติศาสตร์และโบราณคดีได้ ช่วยยืนยันอดีตความเป็นมา
อั นยาวนานของชุมชนบริเวณนี้ และจากหลักฐานเอกสารทางประวัติศาสตร์ และ
โบราณวัตถุ โบราณสถาน ได้บ่งบอกถึงอิทธิพลของนครศรี ธรรมราช และเมื่ออยุธยา
ได้ปกครองหัวเมืองทั้งสามก็ได้ท�ำนุบ�ำรุ งพุทธศาสนาเป็นอย่างดี การกัลปนาวัดใน
สมัยอยุธยาท� ำให้วั ดและพระพุทธศาสนารอบทะเลสาบสงขลาเจริญรุ่งเรือง มีความ
เข้มแข็งสามารถสกั ดกั้นการขยายตัวของอิสลามได้ อย่างไรก็ตามบางช่วงเวลา
อ� ำนาจการปกครองเมืองสงขลาและพัทลุงก็ตกอยู่ภายใต้อ�ำนาจของมุสลิม ในสมัย
กรุงธนบุรีสมเด็จพระเจ้าตากสินได้แต่งตั้งให้ชาวจีนที่จงรักภักดีต่อพระองค์เป็นเจ้า
เมืองสงขลา และในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ทั้งเมืองนครศรีธรรมราช เมืองสงขลา และ
เมืองพัทลุงได้หมดบทบาททางการเมืองและสังคมโดยผนึกแน่นกับราชอาณาจักร
ไทย ผลงานบทความอีกเรื่องหนึ่งซึ่งเกี่ยวโยงกับบทความเรื่องที่กล่าวมาแล้ว คือ
พุทธศาสนาแถบลุ่มทะเลสาบสงขลา (สุ ธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์, 2523) งานชิ้นนี้น�ำเสนอ
เรื่องราวสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยศึกษา การนั บถือศาสนา การจัดการปกครองสงฆ์
บทบาทของสถาบันสงฆ์ และความเกี่ยวโยงระหว่าง พุทธศาสนากับวัฒนธรรมด้าน
อื่นๆ ซึ่งมีผลสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน พบว่า คติความเชื่อในทาง พุทธศาสนามี
อิ ทธิพลต่อวิถีการด�ำเนินชีวิตของชาวบ้านอย่างยิ่ ง
งานวิจัยเรื่ องเส้นทางโบราณข้ามคาบสมุทรมาลายูจากคลองท่อมจังหวั ด
กระบี่ถึงอ่าวบ้านดอน (ชัยวุฒิ พิยะกูล และกลิ่น คงเหมือนเพชร, 2539) เป็นผล
งานที่พยายามหาค�ำตอบทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับเส้นทางติดต่อโบราณจากกระบี่