50 สืบโยดสาวย่าน
ในด้านการสร้างวรรณกรรม ชาวพุทธในภาคใต้ ถือว่า สร้างเพื่อบูชาพระ
ธรรมหรื อเป็นพุทธบูชา ดังนั้นผู้รจนาวรรณกรรมท้องถิ่น จึงไม่นิยมบอกชื่อของตน
ส� ำหรับแหล่ งที่มาและพลวัตด้านแนวความคิด เนื้อเรื่องและบริบทอื่ นๆ (สุธิวงศ์
พงศ์ไพบูลย์, 2547) ของวรรณกรรม พบว่า มีทั้งที่ ผ่องถ่ายมาจากวัฒนธรรมฮินดู
คติพราหมณ์ผสมกับพุทธศาสนานิกายมหายาน คติพุทธศาสนา แนวความคิดและ
คตินิยมจากราชธานี และแนวความคิดและคตินิยมที่เกิดขึ้นเองในท้องถิ่น พลวัต
ด้ านแนวคิดและคตินิยมของวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ที่เป็นลายลักษณ์ระยะแรกที่
มีการบันทึกเหตุการณ์ ในศิลาจารึก ส่วนใหญ่เป็นวัฒนธรรมต่างแดน ส่วนที่จารึกใน
หนังสือบุดและใบลาน แนวคิดและคตินิยมส่วนใหญ่สืบทอดมาจากวั ฒนธรรมฮินดู
ครั้นประมาณพุทธศตวรรษที่18 เป็นต้นมา แนวความคิดแบบลังกาสิงหลมี อิทธิพล
ต่อวรรณกรรมภาคใต้ค่อนข้ างสูง จนกระทั่งเมื่ อมีระบบการพิมพ์ แพร่หลายแนว
ความคิดและคตินิยมแบบเมืองหลวงจึงเข้ามาเจือปน โดยผ่านวัฒนธรรมทางการ
เรียนรู้ในสถาบันการศึกษาระดับต่างๆ ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับผู้สร้างวรรณกรรม (สุธิ
วงศ์ พงศ์ไพบูลย์, 2547) วรรณกรรมส่วนใหญ่ไม่ทราบแน่ชัดว่าใครคือผู้แต่ง มีการ
คัดลอกสืบต่อกันมา ที่ปรากฏชื่อผู้แต่งชัดเจนแต่เดิมมีน้อยมากเพิ่งปรากฏว่าใคร
แต่งเรื่องใดตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 เป็นต้นมา ผู้แต่ งมักเป็นผู้แตกฉานเกี่ยวกับภาษา
มีความรู้ภาษาขอม ขอมไทย ภาษามอญ และความรู้เรื่องค�ำประพันธ์เป็ นอย่างดี ผู้
สร้างวรรณกรรมที่รู้จักกันดี ได้แก่ พระภิกษุ อินท์ พระยาตรัง พระครูวินัยธรวัดชาย
นา ชูปราชญ์ นายเรืองนาใน หมื่นสนิท สุขปราชญ์ พระครูวิจารณ์ศีลคุณ (ชู) พระ
สมุห์หนู พระรัตนธัชมุนี (ม่วง) นายเสือ ช�ำนาญภักดี เพลงบอกปานบอด เพลงบอก
รอดหลอ และแดงนักปราชญ์ (ชวน เพชรแก้ว, 2547) เป็นต้น
ด้านผลงานวรรณกรรมที่สร้างขึ้นในภาคใต้ พบว่า มีลักษณะที่แสดงถึง
ความเป็นท้องถิ่นที่ชัดเจน คือ ใช้ขนบนิยมทางฉันทลักษณ์อันเป็นอัตลักษณ์ของ
วรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ที่ ส่วนใหญ่ใช้ค�ำประพั นธ์ประเภทกาพย์ยานี กาพย์ฉบัง
และกาพย์สุรางคนางค์ ในสมัยหลังนิยมแต่งเป็นกลอน มีการใช้ค�ำภาษาถิ่นใต้
ปรากฏอยู่มากมาย ใช้ส�ำนวนซึ่งนิยมในภาษาถิ่นใต้ มีการกล่าวถึงวั ฒนธรรมพื้น