งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 41
ส่วนงานบทความที่ให้ภาพรวมของภาคใต้ซึ่งศึกษาจากเอกสารก็คือ ศาสนา
อิสลามในภาคใต้ (ดลมนรรจน์ บากา และคณะ, 2542) และศาสนาพุทธในภาคใต้
(อดิศักดิ์ ทองบุญ, 2542) งาน 2 ชิ้นนี้ ได้น�ำเสนอข้อมูลจากเอกสารและโบราณ
วัตถุ โบราณสถานในพื้นที่เข้าด้วยกัน แล้วประมวลให้เห็นสาระในแต่ละเรื่อง คือ
ศาสนาอิสลามในภาคใต้ได้ชี้ให้เห็นความเป็น เอกเทวนิยม คือ การนับถืออัลลอฮฺ
เพียงผู้เดียวโดยมีคัมภีร์อัลกุรอานเป็นเหมือนธรรมนูญในการด�ำเนินชีวิต การแพร่
กระจายของศาสนาอิสลามเข้าสู่คาบสมุทรมลายู ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13 หลัก
ศรัทธา หลักปฏิบัติของศาสนาและหลักค�ำสอนต่างๆ ส่งผลต่อประเพณีวัฒนธรรม
ไทยมุสลิมที่ เป็ นเอกลักษณ์เฉพาะ อี กทั้งการมีประเพณี วัฒนธรรมบางส่ วนสืบเนื่อง
มาจากวัฒนธรรมดั้งเดิมที่ไม่ขัดแย้งกับหลักศาสนา ส�ำหรับบทความเรื่องศาสนา
พุทธในภาคใต้ ผู้เขียนได้น�ำเสนอข้ อมูลการเข้ามาของพระพุทธศาสนาในภาคใต้
หลายระยะและหลายยุค ระยะแรกเข้ามาสู่ชุมชนโบราณต่างๆ ในภาคใต้ ได้แก่
สทิงพระ ปั ตตานี ตรัง ตะกั่วป่า และนครศรีธรรมราช โดยที่ชุมชนดังกล่าวนี้มี
หลักฐานโบราณวัตถุ โบราณสถานเกี่ยวกับพุทธศาสนาเหลืออยู่มากมาย และเน้น
ให้เห็นว่าศูนย์กลางของพระพุทธศาสนาสมัยนั้น คื อ นครศรีธรรมราช หลักฐานที่
เห็นได้ชัดคือ ภาคใต้มีวัดเป็นศูนย์รวมศรัทธาความเชื่อที่ก่อให้เกิดวัฒนธรรมด้าน
สถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม และวรรณกรรมต่างๆ มากมาย อีกทั้งได้
น�ำเสนอให้เห็นว่าพระพุทธศาสนาได้แทรกซึมอยู่ในสายเลือดชาวภาคใต้จนกลาย
เป็นค่านิยมพื้นฐาน เช่น ค่านิยมเรื่องความเป็นจริง ความตรงไปตรงมา การทรมาน
สัตว์ว่ าสัตว์นั้นจะใช้ ชาติ การท�ำบุญให้ ทาน และการฟังเทศน์เป็นหนทางไปสู่สวรรค์
เป็นต้น นอกจากนี้ยังชี้ประเด็นเกี่ยวกับประเพณีท้องถิ่นของชาวภาคใต้ว่ าส่วนใหญ่
สืบเนื่องมาจากพุทธศาสนา การน�ำเสนอและการตีความซึ่ งสรุ ปจากข้อมูลดังกล่าว
ได้ช่วยให้เห็นความมั่นคงของศาสนาพุทธในท้องถิ่นภาคใต้ และได้เชื่อมโยงถึงวิถี
ชีวิตของชาวไทยพุทธเกี่ยวกับวิธีคิดและการปฏิบัติที่เห็ นได้ชัด
ในส่วนของบทความซึ่ งน�ำเสนอให้เห็ นภาพย่อยเกี่ยวกั บประวัติศาสตร์
ภาคใต้ มี ผลงานหลายชิ้นที่ศึกษาในพื้นที่ ใดพื้นที่หนึ่งของภาคใต้และอื่นๆ เช่น