งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 39
เครื่องถ้วย เครื่องปั้นดินเผา พระเครื่อง ขวานหิ น เครื่องประดับ โบสถ์วิหาร หน้าบัน
มัสยิ ด สถาปัตยกรรม อนุสาวรีย์ต่างๆ เป็นต้น การน�ำเสนอเนื้อหากล่าวถึง
รายละเอียดที่คล้ายคลึงกัน คือ ความหมาย ประวั ติความเป็นมา รูปร่างลักษณะ
วัสดุที่ใช้ ความเชื่อ การใช้ประโยชน์และความส�ำคัญ เป็นต้น ผลงานของนักวิชาการ
มักให้รายละเอียดที่เป็นระบบ มีประเด็นการน�ำเสนอชัดเจน และมักจะโยงให้เห็น
ความสัมพั นธ์กับหลักฐานอื่นด้วย แต่หากเป็นผู้ สนใจทั่วไป มักน�ำเสนอข้อมูลง่ายๆ
และกล่าวถึงสิ่งที่มีอยู่ในท�ำนองน�ำเสนอปรากฏการณ์มากกว่าการเชื่อมโยงให้เห็น
ความสัมพั นธ์กับหลักฐานอื่นๆ
ในส่วนของการศึกษาวิจัยที่เกี่ ยวข้องกับประวัติศาสตร์ อันเป็นภาพรวมของ
ภาคใต้ทั้งหมด มีผลงานศึกษา เช่น สายรากวัฒนธรรมภาคใต้ : ภูมิลักษณ์ รูปลักษณ์
และจิตลักษณ์ หลักฐานใหม่ ด้านโบราณคดี ภาคใต้ในปั จจุ บัน ผู้คนและ
วัฒนธรรมภาคใต้ เหมืองแร่ในภาคใต้ ภาษีอากรในภาคใต้ ศาสนาอิสลามใน
ภาคใต้ ศาสนาพุทธในภาคใต้ ท้องถิ่นนิยมกับปัญหาการรวมชาติในสมัยรัชกาล
ที่ 5 ผลงานดังกล่าว ให้ สาระเกี่ยวกับประวั ติศาสตร์ภาคใต้ในแง่มุมต่ างๆ กัน
ตามลักษณะเนื้อหา โดยใช้พื้นที่ทั้งภาคใต้เป็นตัวก�ำหนด เนื้อหาในแต่ละเรื่องให้
รายละเอียดในภาพกว้าง มีผลงานวิจัยอยู่ 2 เรื่อง ที่โดดเด่น คือ สายรากวัฒนธรรม
ภาคใต้ : ภูมิลักษณ์ รูปลักษณ์ และจิตลักษณ์ (อมรา ศรีสุชาติ, 2544) และท้องถิ่น
นิยมกับปัญหาการรวมชาติในสมัยรัชกาลที่ 5 (สงบ ส่งเมือง, 2525) งานดังกล่าว
ใช้วิธีการวิจัยเอกสาร งานชิ้นแรกมุ่ งศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลหลักฐานโบราณคดี
ประวัติศาสตร์ มาใช้จ�ำลองภาพอดีตของภาคใต้ โดยเริ่มต้นตั้งแต่ประวัติความเป็นมา
ตามล�ำดับกาลตั้งแต่ 650 ล้านปี จนกระทั่งถึงสมัยกาลปรากฏ “คน” ผู้สร้าง
วัฒนธรรมภาคใต้เมื่อประมาณ 4 หมื่นปีมาแล้ว และสืบสาน การสร้างวัฒนธรรม
นับเนื่องกันมาจนประมาณกลางพุทธศตวรรษที่ 25 ท�ำให้เห็นผู้คนและวัฒนธรรม
ในอดีต ด้านภูมิลั กษณ์ พบว่า สภาพกายภาพภาคใต้ หรือภูมิศาสตร์มีส่วนส�ำคัญยิ่ง
ต่อการก� ำหนดโครงสร้างทางสังคม และก่อให้เกิดพลังเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง
วัฒนธรรม และการใช้ภูมิปัญญาในการปรับใช้ทรัพยากรเพื่อสร้างสรรค์วัฒนธรรม
ให้สอดคล้องกับวิถีชีวิ ต