งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 281
ลิเกฮูลู:การศึกษาเชิ งประวัติ รูปแบบ และการพัฒนาศักยภาพ เรื่องแรก มุ่งศึกษา
เนื้อหา รูปแบบ และการสืบสานวั ฒนธรรมของรองแง็งชายฝั่งทะเลอันดามัน เน้น
เฉพาะพื้นที่เกาะลันตา จังหวัดกระบี่ วิธีการศึกษาใช้การเก็บข้อมูลภาคสนาม เข้า
ร่วมกิจกรรม สัมภาษณ์ การสังเกต บันทึ กข้อมูลเป็นภาพถ่าย ภาพนิ่ง และภาพ
เคลื่อนไหว วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาค�ำตอบเกี่ ยวกับศิ ลปะการเล่นรองแง็งในด้าน
วรรณกรรม คีตกรรมและนาฏกรรม การแพร่ กระจาย การปรับเปลี่ยนและการ
สืบทอดทางวัฒนธรรม สาระส�ำคัญจากการศึกษา พบว่า รองแง็งเป็นนวัตกรรม
ผสมผสานระหว่างวัฒนธรรมตะวันตกกับตะวันออก แพร่กระจายจากแถบชวา–
มลายู เข้ามาโดยคนเดินทางชาวมลายูจากเกาะปีนัง เผยแพร่แก่ชาวเล และชาว
ไทยมุสลิมบริเวณเกาะแก่งต่างๆ เป็นรองแง็งที่เป็นแบบดั้งเดิม ซึ่ งมีวัฒนธรรมยุโรป
อาหรับ และชาวมลายู ภายหลังเมื่อเข้าสู่ภาคใต้เกิดการผสมผสานกับวัฒนธรรม
ชาวเล ชาวไทยมุสลิม และชาวไทยพุทธ ได้พัฒนารูปแบบด้านวรรณกรรม คีตกรรม
และนาฏกรรม จนกลายเป็นนวัตกรรมอันเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นซึ่งมีบทบาทใน
ฐานะสื่อท้องถิ่นที่ให้ความบันเทิง และเสนอสารัตถะเพื่อสร้างปทัสถานทางสังคม
ปัจจุบันรองแง็งประสบกับปัญหาความเปลี่ ยนแปลงทางสังคมท�ำให้การเล่นรอง
แง็งลดน้อยลง การสืบทอดให้รองแง็ งคงอยู่จึงต้องอาศั ยประชาชนผู้เป็นเจ้าของ
วัฒนธรรมเล็งเห็นความส�ำคัญสืบทอดวัฒนธรรมและเอกลั กษณ์ของตนไปสู่คนรุ่น
ใหม่ (กลิ่น คงเหมือนเพชร และคณะ, 2544) ส่วนลิเกฮูลู : การศึกษาเชิงประวัติ
รูปแบบ และการพัฒนาศักยภาพ มุ่งศึกษาความเป็นมา รูปแบบศิลปะการแสดง
ตลอดจนศักยภาพและแนวทางในการพัฒนาลิเกฮูลูในสามจังหวัดชายแดนภาค
ใต้ วิธีการศึกษาใช้การเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ การส�ำรวจ และการ
สนทนากลุ่มย่อย สาระส�ำคัญในการศึกษา พบว่า ลิ เกฮูลูมีความเป็นมาที่ยาวนาน
ในดินแดนสามจังหวัดภาคใต้ คือ ปัตตานี ยะลา นราธิวาส ตลอดจนบางส่วนของ
รัฐกลันตันประเทศมาเลเซี ย ปัจจุบันการแสดงลิเกฮูลูได้รับความนิยมอย่างสูงจาก
ประชาชนในท้องถิ่น ลิเกฮูลูเป็นศิ ลปะการแสดงที่มีเอกลักษณ์ ทั้งผู้เล่น ดนตรี สีสัน
และลีลา มีการผสมผสานวัฒนธรรมท้องถิ่นเข้ากับวัฒนธรรมมลายูได้อย่างลงตัว
รูปแบบการแสดงมีการปรับเปลี่ยนให้ทันยุคทันสมัย ให้สาระเชิงสร้างสรรค์ และ