งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 277
รูปปรายหน้าบท ออกรูปบอกเรื่อง ออกรูปเจ้าเมือง และดนตรีประกอบการแสดง
ตามเนื้อเรื่ อง คือ บรรเลงประกอบ บทพากย์ บทบรรยาย บทเจรจา และบทบาท
เฉพาะอย่างของตัวละคร บรรเลงด้วยเพลงไทยเดิมอัตรา 2 ชั้น ส่วนเพลงสากลหรือ
เพลงไทยสากลจะนิยมใช้เฉพาะการบรรเลงประกอบการแสดงตามเนื้อเรื่องเท่านั้น
ในด้านบทบาทของดนตรีหนังตะลุงมีความส�ำคัญต่อการสร้างความสั มพันธ์ของ
ท�ำนอง ลีลา อารมณ์ และความรู้สึกที่สอดคล้องกั บบทตอน นักดนตรีต้องมีความ
รู้เรื่องกลอนหนังตะลุง สามารถดัดแปลง ตัดทอน และการสอดใส่อารมณ์ดนตรี
ที่เหมาะสม โดยเฉพาะบทปฏิภาณหรือการ “ด้น” ท�ำนองดนตรี ในส่วนของการ
เปรียบเทียบลักษณะทางดนตรีของหนังตะลุงภาคใต้ฝั่งตะวันออก และฝั่ งตะวันตก
พบว่าดนตรีหนังตะลุงภาคใต้ฝั่งตะวันออก มีการน�ำเครื่องดนตรีสากลเข้ามาร่วม
บรรเลงกับวงดนตรีเครื่องห้าเดิม และเน้นการบรรเลง “เพลงปี่”ประกอบการแสดง
ทั้งในส่วนดนตรีประกอบพิธีการ และดนตรีแสดงตามเนื้อเรื่ อง ในขณะที่ดนตรี หนัง
ตะลุงฝั่งตะวันตกยังคงบรรเลงตามแนวหนังตะลุงโบราณตะวันตก ใช้เครื่องดนตรี
ควบคุมก�ำกับจังหวะ ได้แก่ ทับ กลองตุ๊ก โหน่ง (โหม่ง) และฉิ่ง
งานศึ กษาบทความบทเกี้ ยวจอหนังตะลุ ง (พิทยา บุษรารัตน์, 2542)
ได้น�ำเสนอเกี่ยวกับองค์ประกอบและคุณค่า ในด้านองค์ประกอบพิจารณาประเภท
และเนื้อหาของบทเกี้ยวจอ พบว่ามีสาระเกี่ยวกับบทชมธรรมชาติ บทเกี้ยวพาราสี
คติสอนใจ การสะท้อนภาพสังคม บทแสดงความรักเทิดทูนชาติ และการพรรณนา
ความในใจ ในด้านศิ ลปการประพันธ์มีการเลือกสรรค�ำให้เหมาะกับเนื้อเรื่องมี
ความงามความไพเราะ ช่วยให้เกิดความคิดและจิ นตนาการ และความสะเทือน
อารมณ์ ในด้านจุดมุ่งหมายมุ่งให้ข้อคิด โดยแทรกแนวคิดเรื่องศาสนา ความกตัญญู
ขนบธรรมเนียมประเพณี การศึกษาหาความรู้ ความรักชาติ ฯลฯ ในด้านคุณค่าบท
เกี้ยวจอ นอกจากมีคุณค่าด้านวรรณศิลป์แล้ว ยังมีคุณค่าทางสังคมวัฒนธรรม คือ
แสดงให้เห็ นค่านิยมบางประการ สะท้อนความเป็นอยู่และการเมืองการปกครอง
บทความดังกล่าวเป็นเพียงการวิเคราะห์เนื้ อหาที่ขาดการมองนัยอื่นๆ ที่มี ความ
หมาย ในส่วนของบทความตัวตลกหนังตะลุง แสดงความคิดว่ารูปตัวตลกหนังตะลุง