งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 269
ประเพณีดังกล่าว นอกจากเป็นการรวบรวมจากเอกสารที่ มีผู้ศึกษาไว้แต่เดิ มแล้วยัง
ใช้การสัมภาษณ์ สังเกต และดูการปฏิบัติจริงด้วย แต่ข้อมูลทั้งหมดเป็นเชิ งรวบรวม
ปรากฏการณ์ทางสังคมที่มิได้วิเคราะห์ความหมายเชิงสังคมแต่ประการใด
นอกเหนือจากงานศึกษาค้นคว้ าเกี่ยวกับความเชื่ อที่กล่ าวมาแล้ว ยั งมี
การศึกษาค้นคว้ าที่เน้นเฉพาะกลุ่ มใดกลุ่มหนึ่งอี กมากมาย ความเชื่อเกี่ ยวกับ
อาชีพประมง เป็ นงานที่เน้นศึ กษาเฉพาะกลุ่มชาวบ้านบริเวณที่ราบลุ่มทะเลสาบ
สงขลา (พิทยา บุษรารัตน์, 2541) งานชิ้นนี้ เสนอความเชื่ออันเป็นสิ่งที่มีอ�ำนาจ
เหนือมนุษย์ว่าได้วิ วัฒนาการมาตามล�ำดับ จากความเชื่อเกี่ยวกับธรรมชาติ ผี
สาง เทวดา วิญญาณบรรพบุรุ ษ และเทพเจ้า ความเชื่อดังกล่าวสืบทอดเป็นมรดก
สังคม มีบทบาทในการก�ำหนดชีวิตของแต่ละกลุ่มชน ในส่วนของชาวบ้านบริ เวณ
ลุ่มทะเลสาบสงขลา มีความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์และวิญญาณ คือ เชื่อเกี่ยว
กับแม่ย่านาง ผีพราย เจ้าวัง นางเงือก พรายอากาศ และพระแม่คงคา ความเชื่อ
เกี่ยวกับไสยศาสตร์ ได้ แก่ เชื่อเรื่องเวทมนต์คาถา ความเชื่อเรื่องโหราศาสตร์ ได้แก่
เชื่อเรื่ องฤกษ์ยาม ปรากฏการณ์ตามธรรมชาติ และนิมิตหรือลางบอกเหตุที่ชาว
บ้านสังเกตจากธรรมชาติ โดยที่ชาวบ้านเห็นว่า ความเชื่อดังกล่าวมิใช่เรื่องเหลว
ไหลไร้สาระ แต่มีเจตนาแอบแฝงสิ่งที่มีคุณูปการอันหนุนน�ำให้ชาวบ้านด�ำรงชีวิต
อยู่อย่างปกติสุข และที่ส�ำคัญ คือ ช่วยให้ชาวบ้านเกิดแนวคิดในการใช้ประโยชน์
จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน ส�ำหรับผลงานศึกษาวิจัยเรื่องการ
ศึกษาทางมานุษยวิ ทยาวัฒนธรรม : กรณีศึกษาประเพณี แต่งงานกับนางไม้ในเขต
อ�ำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา (บุญเลิศ จันทะระ, 2544) ซึ่งศึกษารูปแบบความ
เชื่อ ความหมาย และสัญลักษณ์ของประเพณีนี้ รวมทั้งศึกษาปัจจัยและเงื่อนไข
ในการประกอบพิธีกรรม ตลอดจนถึงความสัมพันธ์ระหว่างผู้ประกอบพิธีกรรมดัง
กล่าว ด้วยการศึกษาเอกสาร เก็บข้อมูลภาคสนาม สาระส�ำคัญของงานชิ้นนี้ พบ
ว่า รูปแบบของประเพณีพิธีกรรมแต่งงานกับนางไม้คล้ายคลึงกับการแต่งงานของ
คู่บ่าวสาวทั่วไป แต่แตกต่างที่วัตถุประสงค์และความหมาย คือสะท้อนความเชื่อ
อันเกิดจากการนับถือตายายซึ่ งน�ำมาสู่การเซ่นสรวงบวงพลีแก่วิญญาณบรรพบุรุษ