142 สืบโยดสาวย่าน
ดันให้พวกเขาต้องย้อนกลับไปสู่วิถีชีวิตดั้งเดิมอีกครั้ง โดยเปลี่ยน จากการท�ำไร่ปลูก
ข้าวเลี้ยงครอบครัว ตั้งบ้านเรือนค่อนข้างถาวร กลับไปใช้ชีวิตเร่ร่อนเก็บของป่าล่า
สัตว์เหมือนในอดีต แม้อาหารจากธรรมชาติจะหายากและจะต้องเดินทางไกลมาก
ขึ้นก็ตาม ข้อค้นพบนี้แสดงให้ เห็นว่าวิวัฒนาการทางวัฒนธรรมไม่จ�ำเป็นต้องเป็น
ไปตามขั้นตอนอาจจะเปลี่ยนแปลงช้าเร็วหรือก้าวกระโดด ข้ามขั้นตอน หรือเปลี่ยน
กลับมาใช้รูปแบบวัฒนธรรมดั้งเดิมได้ นอกจากนั้น ยังพบว่าแม้ ซาไกกลุ่มนี้รับจ้าง
บุคคลภายนอก ตัดไม้ด้วยเลื่อยโซ่ โดยไม่กลัวผีไม้ลงโทษตามความเชื่อดั้งเดิม แต่
วิถีคิดของกลุ่มชนโดยทั่วไป ยังคงผูกติดกับสิ่งเหนือธรรมชาติอย่างเหนียวแน่น เช่น
เชื่อว่าการถ่ายรูปท�ำให้เป็นตาแดง ความร้อนจากไฟสปอร์ตไลท์ที่คนภายนอกเข้าไป
ถ่ายท�ำสารคดีท�ำให้น�้ำในล�ำคลองแห้ง ท�ำให้เจ็บป่วย การกินอาหารที่มีผู้ถ่ายรูป
ไว้แล้วจะท�ำให้ปวดท้อง การถ่ายอุจจาระลงในล�ำคลองเป็นบาปเป็นต้น (อาภรณ์
อุกฤษณ์ : 2536)
ไม่ปรากฏผลงานที่ศึกษาด้านอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ของซาไกโดยตรงแต่จะ
มีผู้รวบรวมแนวคิดเกี่ยวกับลักษณะอัตลักษณ์และกลุ่มชาติพันธุ์ของซาไกที่มีผู้เขียน
ไว้หลายท่าน เช่น จิ ตร ภูมิศักดิ์ (2519) ไพบูลย์ ดวงจั นทร์ (มปป.) และพระบาท
สมเด็จพระจุลจอมเกล้ าเจ้าอยู่หัว (2512) พอประมวลได้ว่า ด้ วยลักษณะทางสังคม
และทางกายภาพที่แตกต่างไปจากคนทั่ วไปท�ำให้ มี ชื่อเรียกหลายชื่อ เช่น ชาวป่า
เงาะป่า เซมั ง หรือซีมัง (เซียมัง) ซาไก หรือ สะไก นิกริโต หรือซาแก ซึ่งชื่อเหล่า
นี้ตั้งขึ้นโดยคนภายนอกและมีความหมายไปทางดูแคลน ดังเช่นค�ำว่า “ซาไก” ใน
ภาษามลายูแปลว่า ไพร่ หรือคนใต้ปกครอง เนื่องจากซาไกเป็นชนเผ่าดั้งเดิมของ
มลายู เมื่อมลายูได้ ครอบครองดินแดนแถบนี้ จึงเรียกซาไกซึ่งอยู่ภายใต้การปกครอง
ว่า “ออรั ง ซาไก” ทางสามจังหวัดภาคใต้เรียกว่า “ซาแก” แปลว่า แข็งแรง หรื อ
ป่าเถื่อน เพราะอาศั ยอยู่ตามป่า (สุวัฒน์ เชื้อหอม : 2538)
ส่วนค� ำว่า “เงาะ” หรือ “เฮาะ” สัมพันธ์กั บลักษณะของเส้นผมของซาไก ที่
หยิกหย็องคล้ายกับขนของผลไม้ ชนิดหนึ่งที่เรียกว่า เงาะ ซึ่งตามทัศนะของผู้ศึกษา
ระหว่างชาวเงาะกับผลไม้ที่เรียกว่า เงาะ นั้น ไม่แน่ใจว่าอะไรมาก่อน แต่น่าจะเรี ยก