144 สืบโยดสาวย่าน
มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกันตามสายตระกูล เช่น ซาไกในเขตอ�ำเภอปะเหลียน และ
บริเวณใกล้เคียงบนเทือกเขาบรรทัด ซึ่งเป็นกลุ่มสายตระกูลเดียวกัน มีประชากร
100 คนเศษ แบ่งกลุ่มตามแหล่งที่อยู่อาศัยเป็น 6 กลุ่ม คือ กลุ่มเหนือคลองตง กลุ่ม
คลองลิพัง กลุ่มเจ้าพะ กลุ่มเขาสอยดาว กลุ่มบ้านในตระ และกลุ่มมะนัง ช่วงของ
ความสัมพันธ์ ระหว่างซาไกต่างกลุ่มที่อยู่ในสายตระกูลเดียวกันจะมีความใกล้ชิด
กันมากน้อยขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์ทางสายเลือดและระยะห่างของการตั้งถิ่นฐาน
ด้วย (อาภรณ์ อุกฤษณ์ : 2536)
ศักยภาพของชาติพันธุ์ซาไกในการพัฒนาในภาพรวม พบว่า พวกเขาไม่ให้
ความส�ำคัญกับการศึ กษามากกว่าการเก็บของป่าล่าสัตว์ บางกลุ่มรับจ้างแรงงาน
ถางป่า ท�ำสวน ท�ำไร่ท�ำมาหากินไปวันๆ ไม่มีการสะสมอาหาร หรือทรัพย์สิน เมื่อ
มีกิน หรือมี เงิน ก็จะหยุดท�ำงานจนกว่าอาหาร หรือเงินหมดจึงเริ่มท�ำใหม่ “เพราะ
ใช้เงินไม่ทัน” ในยุคหลังซาไกบางกลุ่ มรู้จักหาสมุนไพรและของป่าออกไปขายให้
คนภายนอกบ้าง แต่ ไม่ได้ พัฒนาเป็นธุรกิจระดับชุมชน หรือระดับเมือง มีเพียงกลุ่ม
เดียวที่ตั้งบ้านเรือนถาวร รู้จักท�ำสวนยางพารา คือกลุ่มที่ใช้นามสกุล “ศรีธารโต”
ด้านปั ญหา การปรับตัว การผสมผสาน และการเปลี่ยนแปลงทางชาติ พันธุ์
พบว่ากลุ่มชาติพันธุ์ ซาไกมีการแต่งงานข้ามกลุ่มชาติพันธุ์บ้างเพี ยงไม่กี่คู่ ซึ่งนับว่ามี
จ� ำนวนน้อยมากเมื่อเทียบกับกลุ่ มชาติพันธุ์ชาวเล ปัจจุบันซาไกส่วนหนึ่งยังคงด�ำรง
ชี วิตด้วยการเก็บของป่าล่าสัตว์ เร่ร่อน ตามฤดูกาล ไม่มีนิสัยเก็บสะสม หรือกักตุน
อาหาร ยังคงสืบทอดประเพณีดั้งเดิมไว้ เช่น การแต่งงาน การแบ่งปันอาหารที่ ล่า
มาได้ และการกินเผือกมันเป็นอาหาร แต่ขณะเดียวกันเมื่อทรัพยากรธรรมชาติใน
ป่าร่อยหรอลงพร้อมกับการตัดไม้ท�ำลายป่าโดยคนเมืองว่าจ้างให้คนบ้านตัดไม้ แล้ว
คนบ้านก็เข้าไปว่าจ้างแรงงานซาไกในการแบกหามเพื่ อขนย้ายอีกทอดหนึ่ง สัตว์ป่า
ก็ ถูกล่า ถูกจ�ำกัดที่อยู่อาศัย แหล่งน�้ำแห้งขอด ทรัพยากรธรรมชาติไม่สามารถฟื้น
ตัวตามธรรมชาติได้ การตัดถนนและบุกเบิกเส้นทางเพื่อชักลากไม้ออกจากป่า การ
ปฏิสัมพันธ์และรับเอาวัฒนธรรมจากกลุ่ มชนภายนอก การที่คนบ้านเข้าไปยึดครอง
พื้นที่เพื่อท�ำสวนยาง การเข้าไปปลูกข้าวแบบไร่ เลื่อนลอย และการน�ำเลื่อยยนต์