งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 147
เสียดายที่เด็ กกันซิวรุ่นใหม่ท�ำไม่เป็นเสียแล้ว การขับร้องส�ำเนียงซาไกก็เงียบหายไป
ถูกแทนที่ด้วยส�ำเนียงเพลงไทยลูกทุ่งและเพลงสตริง นิทาน การละเล่นเต้ นร�ำที่เคย
สร้างความสนุกสนานแบบเดิม ก็มีวิทยุ โทรทัศน์เข้ามาแทนที่ ของกินของใช้จ�ำพวก
สุรา เสื้อผ้าราคาแพง ตู้เย็น พัดลมตลอดจนเครื่ องส�ำอางก็เป็นที่นิยม ซึ่งน�ำหนี้สิน
และความแร้นแค้นมาสู่ซาไกกั นซิวยิ่งขึ้น จนในที่ สุดความแร้นแค้นได้บีบคั้นให้ต้อง
ขายสิทธิในที่ดินท�ำกิน เมื่อ “หมดตัว” หลายครอบครัวก็ เลือกที่ จะอพยพไปอยู่ใน
ประเทศมาเลเซียที่ หากินได้สะดวกกว่า พวกที่ เหลือแม้จะมีสิทธิในที่ดินอยู่บ้าง แต่
เราอาจพูดได้ว่ า “หมดตัว” เหมือนกัน คือวัฒนธรรมหรือมรดกภูมิปัญญาที่สร้างสม
มานานนับพันนั บหมื่นปีสูญหายไปเกือบหมดสิ้น แม้แต่ภาษาพูดของตนเองเด็กรุ่น
ใหม่ก็แทบจะพูดไม่ได้ นอกจากนี้ยังมีการแต่งงานข้ามชาติพันธุ์กับชาวบ้านเกิดขึ้น
หลายครอบครัว ซึ่งก็เป็นโอกาสให้การสืบทอดวัฒนธรรมมีน้อยลงไปอีก ลักษณะ
การพัฒนาแบบไร้ทิศทางกรณีของซาไกกันซิวได้ให้ ข้อสรุปที่น่าจะเป็นบทเรียนหรือ
อุทาหรณ์เพื่อไตร่ตรองถึงกระบวนการพัฒนาได้เป็นอย่างดีว่า การพัฒนาใดๆ ที่จะ
เกิดขึ้นกับซาไกกลุ่มอื่นๆ ต่อไปควรพิจารณาให้ รอบคอบ และต้องตั้งอยู่บนฐานของ
ความเคารพในภูมิปัญญาดั้งเดิมของเขา (ไพบูลย์ ดวงจั นทร์ : 2538)
อย่างไรก็ตาม พวกเขายังคงตระหนักว่า เป็ น ซาไก โดยเฉพาะหากสอบถาม
ผู้ใหญ่มักจะได้ค�ำตอบว่ า ถ้าเลือกได้ก็จะเกิดมาเป็นซาไก เหมือนเดิมเพราะคุ้นเคย
ความเป็นตัวตน (อัตลักษณ์) เช่นนี้มาตั้งแต่เกิด แม้วิถีชีวิตจะปรับเปลี่ยนไปตาม
สังคมรอบข้างมากขึ้น พวกเขายังคงไว้ซึ่งวัฒนธรรมและประเพณี ที่บ่งบอกถึ งอัต
ลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ของตน
ผลงานที่บันทึกเรื่ องราวของซาไกส่วนใหญ่จะระบุว่าซาไกยั งไม่ได้รับสิทธิ
ความเป็นพลเมืองไทย เนื่ องจากยังคงเร่ร่อน เก็บของป่าล่าสัตว์ เคลื่อนย้ายไปตาม
ฤดูกาล หรือ เมื่อมี โรคระบาด ถูกรบกวนจากชนต่างกลุ่มชาติพันธุ์ หรือด้วยเหตุผล
อื่นๆ ที่พักอาศัยจึงเป็นเพียงเพิงพัก ที่เรียกว่า ทั บ หรือ “ฮะยะ” ไม่มีที่พักถาวรไม่มีที่
อยู่แน่นอน จึงไม่สามารถออกทะเบียนบ้านและบั ตรประชาชนให้ได้ ยกเว้นกลุ่ม บ้าน
แหร อ�ำเภอธารโต จังหวัดยะลา เป็นซาไกกลุ่มแรกที่ อยู่อาศัยเป็นหลักแหล่ งแน่นอน