งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 41
กลองที่ใหญ่ มากท�ำให้ต้องอาศัยความร่วมแรงร่วมใจของคนในชุมชนหลายฝ่าย ทั้ง
ในการกลึงกลอง การขนเคลื่อนย้าย และการแข่งขันก็เป็นโอกาสของการผลิตซ�้ำ
ความสัมพั นธ์ที่แน่นแฟ้นของชุมชนอีกด้วย
งานบางชิ้นในแนวที่เน้นความจริงเชิงประจักษ์นี้ พยายามใช้วิธีวิจัยหลาย
สาขามาผนวกไว้ด้วยกัน เช่นงานของมนู (2542) ที่ศึกษาโคลงนิราศหริภุ ญไชยโดย
ส�ำรวจเส้นทางคมนาคมและแหล่งโบราณสถานตามที่ ปรากฏในนิราศ ผู้วิ จัยทั้งใช้วิธี
การทางประวัติศาสตร์ผ่านเอกสารชั้นต้นและชั้นรองตลอดจนวิ ธีการมานุษยวิ ทยา
โดยการสัมภาษณ์ผู้สูงอายุในชุมชนและออกส� ำรวจเส้นทางในภาคสนาม มีการท�ำ
แผนที่และศึ กษาพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ของเส้นทางดังกล่าว ท�ำให้ “ความ
เป็นจริง” ของเส้นทางการเดินทางระหว่างล�ำพูนและเชียงใหม่ ในจินตนาการที่
ปรากฏในบทกวีกลายมาเป็นความเป็นจริงเชิ งประจักษ์และท�ำให้ ผู้อ่านรู้สึกถึง
ความเชื่อมต่อของเวลาจากอดีตถึงปัจจุบัน และสามารถเห็นความเปลี่ยนแปลง
ทางกายภาพและทางสังคมที่เกิดขึ้นด้วย
โดยสรุป งานวิจัยในกลุ่มแรกนี้ แม้จะมีความแตกต่างตั้งแต่งานที่ ค่อนข้าง
มีลักษณะการวิ เคราะห์เชิ งสถิตย์และเชิงเดี่ยว ไปจนถึงงานที่พยายามเน้นความ
เปลี่ยนแปลงในมิติเวลา และเชื่อมโยงการอธิบายเชิงสังคมหรือการใช้วิธีการจาก
วิชาการต่างสาขาร่วมกั น แต่ก็มีจุดร่วมที่เห็นว่าเราจะเข้าถึงศิลปะและสังคม
ได้ ในฐานะที่ เป็นความเป็นจริงเชิงประจักษ์ และมีวิ ธีการมองวัฒนธรรมในแบบ
สารัตถะนิยม
กลุ่มที่สองคืองานวิจัยที่เน้นการสนทนาระหว่างข้อมูลและทฤษฎี กลุ่มนี้นับ
เป็นกลุ ่มใหญ่อีกกลุ่มหนึ่งที่สามารถแบ่งกลุ่ มย่อยได้หลากหลายตามแนวทฤษฎีที่ใช้
หรืออาจแบ่งตามวิธีที่ข้อมูลสั มพั นธ์กับทฤษฎีก็ได้ งานศึกษาในกลุ่มนี้นั้นประกอบ
ด้วยงานศึกษาหลากหลายสาขาหรือมีการผสมผสานระหว่างหลายสาขา เช่น การ
ผสมระหว่างวิธีการทางประวัติศาสตร์และมานุษยวิ ทยา หรือการวิเคราะห์ภาษากับ
ข้อมูลทางประวัติศาสตร์ งานกลุ่มนี้ให้ความส�ำคัญแก่การสร้างกรอบแนวคิดและวิธี
วิทยา (conceptualization) ตลอดจนการใช้หรือประยุกต์ทฤษฎี บางครั้งก็ผสมผสาน