งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 39
หทัยวรรณ, 2542, ลมูล, 2538) เป็นต้น จุดที่ คล้ายกันของระเบียบวิธีวิจัยในกลุ่ม
นี้ก็คือ การเก็บข้อมูลเชิงพรรณนา (descriptive) โดยแจกแจงรายละเอียดของ
องค์ประกอบศิลปะแขนงนั้นๆ เพื่อตอบค�ำถามประเภท what เกี่ยวกับโครงสร้างและ
องค์ประกอบทางศิลปะแขนงนั้นๆ เสียเป็นส่วนใหญ่ เช่น ลักษณะฉันทลักษณ์ของ
บทกลอน รูปแบบของดนตรีทั้งด้านเนื้อหาและโครงสร้างของระบบโน้ต โครงสร้าง
ของลายผ้าและเทคนิคการทอผ้ามีลักษณะอย่ างไร เป็นต้ น ในแง่นี้ ผู้วิจัยมุ่งให้
ข้อมูลอธิบายตัวมันเอง นั่นก็คือรายละเอียดวิเคราะห์เชิงพรรณนาท�ำให้เราเข้าใจ
โครงสร้างภายในของศิ ลปะนั้นๆ วิธีวิ เคราะห์เช่นนี้มองงานศิลป์ ในลักษณะ system
thinking คือมองเห็นตัวงานศิลป์เป็นคล้ายระบบปิด ที่มีระเบียบภายในและความ
เชื่อมโยงกันขององค์ประกอบภายในระบบนั้นๆเอง
อย่ างไรก็ตาม แม้หน่วยการวิ เคราะห์ (unit of analysis) จะอยู่ ที่ตัว
องค์ประกอบของงานศิลป์ เป็นส่ วนใหญ่ แต่ก็มีความพยายามที่จะเชื่อมโยงงาน
ศิลปะแขนงนั้นๆ เข้ากับวิถีชีวิต ความเป็นอยู่และประเพณีของชาวบ้าน หรืออีกนัยหนึ่ง
พยายามน�ำเสนอโดยให้ศิลปะเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมมากกว่าที่จะแยกกล่าวถึง
เฉพาะตัวศิลปะนั้นๆ วิธีการเชื่อมโยงนั้นใช้ทั้งการศึกษาเปรียบเทียบ เช่นงานศึ กษา
เรื่องโคลงค�ำสอนล้านนา 2 ชิ้นซึ่งผู้วิจัยพยายามเพิ่ มมิติของการศึกษาเปรียบเทียบ
ชิ้นแรกคือ งานของทรงศักดิ์และหทัยวรรณ (2542) น�ำวรรณกรรมประเภทโคลงของ
ล้านนามา 5 เรื่องศึกษาเปรียบเทียบในแง่ ส�ำนวนโวหาร และเนื้ อหาตลอดจนวิธี
การสอนจริยธรรม พบความคล้ายคลึงที่ชี้ให้เห็นว่าทั้ง 5 เรื่องน่าจะมีที่มาจากเรื่อง
เดียวกัน ส่วนงานก่อนหน้านั้นของลมูล (2538) ศึ กษาเปรียบเทียบสุ ภาษิตล้านนากั บ
ไทลื้อ เปรียบเทียบทั้งด้านโครงสร้างประโยคและวลีที่ใช้ การใช้ค�ำศิลปะการประพันธ์
ตลอดจนเนื้อหาของสุ ภาษิต พบความคล้ายกันทั้งในด้านโครงสร้างและเนื้อหา ชี้ให้
เห็นลักษณะของทัศนคติทางสังคม ปรัชญาและศีลธรรมที่คล้ายกัน ในแง่นี้ ดูผู้วิจัย
งานทั้งสองชิ้ นจะมีสมมติฐานลึกๆ ว่า การศึกษาเปรียบเทียบจะช่วยให้ค้ นพบ
เอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมร่วมกันของผู้คนในแถบนี้ได้ ผู้วิ จัยจึงมีสมมติฐานลึ กๆ
ในเรื่อง แก่นแกนร่วมกันทางวัฒนธรรม อย่างไรก็ตามการศึกษาวิเคราะห์ที่ “เนื้อหา”