38 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
(mode of analysis) อย่างไร ใช้หน่วยของการวิเคราะห์ (unit of analysis) อะไร หรือ
ใช้ทฤษฎีอะไร ในประเด็นทฤษฎีนี้ จะมองเห็นกระบวนการเชื่ อมโยงความคิดได้
จากวิธีการที่งานวิจัยน�ำทฤษฎีมาปรับใช้กับข้อมูล จะเลือกน�ำส่วนใดของทฤษฎี
หนึ่งๆ มาใช้ จะท�ำให้ข้อมูลสนทนากับมโนทัศน์ตามทฤษฎีอย่ างไร เนื่องจาก
มโนทัศน์และทฤษฎีนั้นสามารถมีระดับความเป็นนามธรรมได้หลายระดับ เมื่อจะ
น�ำไปใช้กับข้อมูล จึงต้องรู้จักการลดระดับหรือเพิ่มระดับความเป็นนามธรรมของ
มโนทัศน์ ที่เลือกใช้ อย่างไรก็ตาม ในส่ วนนี้ พบว่า งานวิจัยส่วนใหญ่มิได้ให้
ความส�ำคัญกับการใช้ทฤษฎีมากนัก แต่ก็มีอยู่จ�ำนวนหนึ่งที่ระบุชัดเจนและมุ่งใช้
งานวิจัยในกรอบทฤษฎีบางอย่างหรื อเพื่อตรวจสอบทฤษฎีนั้น หรือแม้ กระทั่งจะ
พยายามใช้แนวทฤษฎีที่ดูจะขัดแย้งกันมาศึ กษาร่วมกันในเรื่องหนึ่งๆ แต่เนื่องจาก
งานวิจัยส่วนใหญ่มิได้ให้ความส�ำคัญกับประเด็นทฤษฎี ผู้วิจัยจึงไม่สามารถจั ดแบ่ง
ประเภทของงานวิจัยตามแนวทฤษฎีต่างๆได้ จึงจะขอกล่าวรวมทั้งสามประเด็น คือ
วิธีวิ ทยา ระเบียบวิธีวิจัยและทฤษฎีไว้ด้วยกัน
2.2 การมองศิลปวัฒนธรรมในตัวเอง
วิธีวิทยาในงานวิจัยที่ศึกษาสามารถแยกแยะออกได้เป็น 2 กลุ่ มใหญ่ด้วยกัน
กลุ่มแรกเน้นการเก็บข้อมูลเชิงประจักษ์เกี่ ยวกับลั กษณะของศิ ลปะในแขนงหนึ่งๆ
กลุ่มที่สอง เน้นการสนทนาระหว่างข้อมูลและทฤษฎี ส�ำหรับการวิจัยของกลุ่มแรก
นั้น การเก็บข้อมูลเชิงประจักษ์นับเป็นวิธีการวิจัยพื้ นฐานของการเก็บรวบรวมข้ อมูล
เกี่ยวกับศิลปะในแต่ละแขนง แม้จนปัจจุบัน ก็ยังคงพบการเก็บรวบรวมข้อมูลใน
ลั กษณะนี้อยู่มาก เช่น การเก็บรายละเอียดเกี่ยวกับบ้านหรือสถาปัตยกรรม แจกแจง
รายละเอียดเกี่ยวกับประเพณีการปลูกเรือน (อนุวิทย์, 2539, กรกนก, 2545) ชนิดและ
ลั กษณะลายผ้าและการทอผ้า (ทรงศักดิ์, 2533, นุสรา, 2539) ลักษณะของดนตรี
พื้นบ้าน (ณรงค์ชัยและคณะ, 2542, รณชิ ต, 2536) รูปแบบของการละเล่นพื้นบ้าน
(นุชนาฏ, 2545, รุ่ งนภา, 2545) ลักษณะของสุภาษิตและโคลงล้านนา (ทรงศักดิ์และ