งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 249
ต่อมาแปลเป็นไทยในชื่ อ “การเปลี่ยนแปลงอ�ำนาจและสถานะของหมอเมืองในพิธี
รักษาโรคพื้นบ้านล้านนา” (อานั นท์ 2555: 157-188) ผู้เขียนได้เสนอข้อถกเถียงว่า
ความรู้ของหมอพื้นบ้านที่เรียกว่า “หมอเมือง” ยังมีส่วนส�ำคัญในการดูแลรักษาโรค
ที่การแพทย์สมัยใหม่ยั งรักษาไม่ได้ผลดีนัก โดยเฉพาะโรคที่มีความซั บซ้อน เพราะ
มีสาเหตุมากกว่าด้านชีวภาพ ซึ่ งมักจะเกี่ยวข้องกับปั ญหาทางสังคมและจิตใจ
ในการปรับตัวต่อการเปลี่ ยนแปลงทางสั งคมและวั ฒนธรรมสมัยใหม่ผ่าน
การปรับเปลี่ยนสถานภาพหมอเมือง ด้วยการที่พวกเขาจะหันไปเน้นอ�ำนาจศักดิ์สิทธิ์
ในพิธีกรรมมากกว่าภูมิ ปัญญาด้านสมุนไพรเท่านั้น ซึ่งก็สอดคล้องกับข้อค้นพบ
ในวิทยานิพนธ์ของ ธวัช มณีผ่อง (2546) เรื่อง ‘กระบวนการสร้างความรู้ชายขอบ
ในวิกฤตการณ์สุขภาพ: กรณีศึกษาส�ำนักทรงแห่งหนึ่งในจังหวัดเชียงใหม่’ ที่แสดง
ให้เห็นว่า ชาวบ้านหันเข้าพึ่งอ�ำนาจศักดิ์สิทธิ์ในการแก้ปัญหาสุขภาพในยามวิกฤต
มากขึ้น
เมื่อสังคมภาคเหนือต้องเผชิญกับวิกฤตการณ์โรคเอดส์ตั้งแต่ปลายทศวรรษ
ที่ 2520 จนกลายเป็นปัญหาด้านสุขภาพที่มีความซับซ้อนอย่างมาก ในช่วงปลาย
ทศวรรษที่ 2530 นั้นเองก็เริ่มมีงานวิจัยที่สนใจพลังและศักยภาพของภูมิปั ญญา
พื้นบ้ านในการช่วยแก้ ปัญหาดังกล่าวงานวิจัยที่น่าสนใจเรื่องหนึ่งก็คือ รายงาน
การวิจัยการรักษาผู้ติดเชื้อเอดส์ด้วยการปฏิบัติธรรม: ศึกษากรณีวัดดอยเกิ้ง
อ�ำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ของ จิราลักษณ์ จงสถิต์มั่ น (2538) ซึ่ง
พบว่าผู้ติดเชื้อเอดส์ไม่ได้พึ่งพาการแพทย์สมัยใหม่อย่างเดียว แต่พวกเขาพยายาม
ดิ้นรนต่อสู้ และหันมาแสวงหาการแพทย์ทางเลือกมากขึ้น ด้วยการน�ำพิธีกรรม
ในพุทธศาสนา เช่น การท�ำสมาธิหมุน มาช่วยเสริมจิตใจให้เข้มแข็ง
ขณะที่หนังสือของ รังสรรค์ จันต๊ะ (2547) เรื่อง ภูมิปัญญาพื้นบ้าน: มิติ
ทางวัฒนธรรมในการดูแลรักษาผู้ติดเชื้อและผู้ป่วยเอดส์ในภาคเหนือของ
ประเทศไทย ได้เริ่มศึ กษาให้เห็นถึงพลั งและศักยภาพของภูมิปัญญาพื้ นบ้าน
ด้านการรักษาพยาบาลในการน� ำมาใช้จัดการกั บผู้ติดเชื้อ HIV/AIDS ในฐานะที่
เป็นระบบการรักษาพยาบาลทางเลือกแทนระบบการแพทย์สมัยใหม่ โดยพบว่า