246 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ได้แจกแจงการบ�ำบั ดรักษาด้วยพิ ธีกรรมต่างๆ ของชาวลีซูซึ่งแตกต่างกันไปตาม
สถานภาพทางเศรษฐกิจของครัวเรือน
ส่วนงานวิจัยในประเด็นนี้ที่มีข้อถกเถี ยงเชิงแนวคิดที่ น่าสนใจมากคือ
วิทยานิพนธ์ ระดับปริญญาเอกของ Walter Irvine (1982) เรื่อง “The Thai Yuan
‘Madman’, and the Modernising Developing Thai Nation, as Bounded Entities
under Threat: A Study in the Replication of a Single Image” ซึ่งได้น�ำเสนอ
ข้อถกเถี ยงส�ำคัญที่ว่า การเปลี่ยนแปลงเข้าสู่ความทันสมัยในภาคเหนือไม่ได้ท�ำให้
พิธีกรรมและความเชื่อท้ องถิ่นล่มสลายหายไปทั้งหมด ตรงกันข้ามคนท้องถิ่น
กลับหั นไปพึ่งพาความเชื่ อพื้ นบ้านมากขึ้น โดยเฉพาะการพึ่งพาคนทรงผีเจ้ านาย
จนดูเหมือนว่าพวกเขาเป็นคนบ้าไร้ สติไร้เหตุผล ทั้งนี้เพราะพวกเขาต้องเผชิญกับภัย
ของความไม่แน่นอนในชีวิตเพิ่มมากขึ้ น จากผลกระทบที่ได้รับจากการเปลี่ยนแปลง
ทางเศรษฐกิจดังกล่าว
ต่อจากนั้นงานวิ จัยจะหันมาสนใจภูมิปัญญาเกี่ยวข้องกับยาสมุนไพรอยู่
ช่วงหนึ่งเช่นหนังสือของ ViggoBrun และ Trond Schumacher (1987) เรื่อง Traditional
Herbal Medicine in Northern Thailand ผู้เขียนได้วิเคราะห์การจัดจ�ำแนก
ประเภทของโรคต่างๆ ในท้องถิ่นและความสัมพันธ์กับยาสมุนไพรและการสั่งยา
ของหมอพื้นบ้าน ทั้งยังได้กล่าวถึงอนาคตของยาสมุนไพรที่ต้องเผชิญกับการแข่งขั น
กั บยาสมัยใหม่ งานชิ้นนี้ได้รวบรวมพืชสมุนไพรไว้เป็นจ� ำนวนมากถึง 540 ชนิด
ส่วนงานวิ จัยอีกชิ้นหนึ่งได้แก่บทความของ Amanda Le Grand (1993) เรื่อง
“Enhancing Appropriate Drug Use: The Contribution of Herbal Medicine Promotion.
A Case Study in Rural Thailand” ผู้เขี ยนได้ ศึกษาเปรี ยบเทียบการให้บริการ
ยาสมุนไพรในสองแนวทาง ได้แก่การใช้ยาสมุนไพรในสถานพยาบาลของรัฐและ
การให้ บริการในชุมชน และสรุ ปข้อค้ นพบว่าการให้ บริการบนฐานชุมชนได้
ประสิทธิผลกว่าในการดูแลตนเอง
ในระยะหลั งงานวิจัยก็ได้ หันความสนใจมาสู่การนวดในฐานะภูมิปัญญา
การรักษาพยาบาลพื้นบ้านที่ ส�ำคัญ ดังเช่ นวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอกของ