งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 213
รักษาสุขภาพต่างๆ เช่น การเต้นร�ำเพื่อออกก�ำลังกาย การเล่นกีฬาเปตอง และ
การเล่นดนตรีพื้นเมืองเป็นต้น แม้ผู้สูงอายุในกรณีศึกษานี้จะรับนโยบายดั งกล่าวมา
ปฏิบัติอยู่บ้างก็ตาม แต่พวกเขายังได้ปรับเปลี่ยนและริเริ่มพิธีกรรมขึ้นมาใหม่ด้วย
ซึ่งแตกต่างจากพิธีที่เคยสืบทอดมาจากอดีต และไม่ใช่การสั่งการลงมาจากภาครัฐ
กล่าวคือแทนที่พวกเขาจะเล่นดนตรี พื้นเมืองหรือเต้นร�ำออกก�ำลังกายเท่านั้น พวก
เขาก็ปรับให้เป็นการร้องเพลงและเต้ นร�ำเพื่อบูชาผีอารักษ์ ซึ่งแสดงถึงความพยายาม
ในการนิยามตัวตนของตนเอง แทนการถูกนิยามจากรั ฐฝ่ายเดียว ทั้งนี้ก็เพื่อช่วงชิง
พื้นที่ สังคมตามที่พวกเขาจะสามารถก�ำหนดได้เอง
นอกจากมิติของปัญหาสุ ขภาพต่างๆ แล้ว ปัญหาแรงงานก็เป็นอีกมิติหนึ่ง
ที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมและการพัฒนา เพราะเชื่ อมโยงอยู่กับการเมื องของ
อัตลักษณ์ในการช่วงชิงพื้นที่ของสังคมสมัยใหม่เช่ นเดียวกัน แต่อาจกล่าวได้ว่า
การศึกษาวิจัยเชิงลึกยังอยู่ในระยะเริ่มต้ นและยังมีจ� ำนวนไม่มากนัก ส�ำหรับงาน
วิจัยที่น่าสนใจชิ้ นแรกๆ เรื่อง “Exhibition of power: factory women’s use of the
housewarming ceremony in a northern Thai village” (Hirai 2002) ได้ศึกษา
คนงานหญิงสาวในโรงงานภายในนิคมอุตสาหกรรม จังหวัดล�ำพูน และพบว่า
คนงานหญิงสาวเหล่านี้มีความกระตือรือร้นในการสร้างอัตลักษณ์ ของตนเอง
อย่างมาก หลังจากมีรายได้อย่างมั่นคงและสม�่ำเสมอจากการท� ำงานในโรงงาน
ทั้งนี้ฮิราอิได้เลือกศึกษาเจาะลึ กลงไปในกรณีการจั ดงานขึ้นบ้านใหม่
ที่สาวโรงงานสร้างให้พ่ อแม่ของพวกเธอ โดยมักจะจัดพิธีตามจารีตแบบเดิ มใน
ช่วงเช้า แต่พวกเธอจะยอมทุ ่มเงินจ�ำนวนมาก เพื่อความบันเทิงอย่างสุดเหวี่ยง
ส�ำหรับการกิ นเลี้ยงในช่วงเย็น ซึ่งฮิราอิได้วิเคราะห์ไว้ว่า เหตุผลเบื้องหลังการ
ทุ่มเทเงินทองอย่างมากมายเช่นนั้น ก็เพื่อจะแสดงถึงเกี ยรติภูมิ ในความส�ำเร็จ
ทางเศรษฐกิจ และที่ส�ำคัญยิ่งกว่านั้นก็คือ ความต้องการจะแสดงว่ าพวกเธอมีอิสระ
จากจารีตนิยม ที่มักจะควบคุมพฤติกรรมของหญิงสาวอย่างเข้มงวด (Hirai 2002:
198-200) ความส�ำเร็จทางเศรษฐกิจและอิ สรภาพจากจารีตนิ ยมจึงอาจถือได้ว่า
เป็นทั้งอัตลักษณ์และพื้นที่ทางสังคมที่หญิงสาวต้องการต่อรองและช่วงชิง ในฐานะ