216 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
มีสาเหตุมาจากการที่คนงานไทใหญ่เหล่านั้นถูกจัดวางให้เป็นกลุ่มชนชั้นอย่างหนึ่ง
ที่แตกต่างจากมุมมองแบบชนชั้นทางเศรษฐกิจ เพราะเกิดจากการถูกลบทิ้งออกไป
จากการยอมรับสถานภาพใดๆ ทางกฎหมาย ขณะที่ถูกนิยามตัวตนให้ลดทอนลง
เหลื อเป็นเพียงร่างกายที่แข็งแรงและท� ำงานหนักได้ดีเท่านั้น จนน่าดึงดูดให้จ้างมา
ท�ำงาน ซึ่งเปิดโอกาสให้ พวกเขาถูกเอารั ดเอาเปรียบแรงงานได้ง่าย และต้องตก
อยู่ในความยากจนที่แทบจะไร้การต่อรอง เพราะพวกเขาไร้โอกาสที่ จะไปท�ำงาน
นอกพื้นที่สูง ซึ่งเท่ ากับเป็นการตอกย�้ำซ�้ำเติมให้พวกเขากลายเป็นเพียงแรงงาน
นอกระบบค่าจ้างต�่ำเท่านั้น
สถานภาพของคนงานไทใหญ่ ดังกล่าวจึงเลวร้ายเสียยิ่งกว่าคนไทใหญ่ที่ถูก
จ� ำคุกเสียอีก เพราะถูกลดทอนความเป็นคน จนแทบจะไร้ตั วตนและความสามารถ
ในการต่อรองใดๆ ขณะที่ บทความวิจัยของอัมพร จิรัตติกร เรื่อง “Aberrant modernity:
the construction of nationhood among Shan prisoners in Thailand” (Amporn 2012)
พบว่า แม้คนไทใหญ่ในคุกอาจจะถูกจัดวางไว้ ผิดที่ ผิดทาง แต่ ก็ยังสามารถ
แสดงตัวตนได้ บางส่วน ผ่านกิจกรรมในการเรียนรู้และการแต่งเพลง ซึ่งแสดงถึง
การช่วงชิงพื้นที่ คุกให้กลายเป็ นพื้นที่ของการสร้างความคิดว่าด้วยความเป็นชาติ
ที่มีนัยส�ำคัญอย่างยิ่งต่อการแสดงตัวตนและการสร้างสังคมสมัยใหม่ของพวกเขา
ในฐานะที่เป็นคนไร้รัฐ
ในภาคเหนือ สภาวะที่ไร้อ�ำนาจและไร้รัฐในพื้นที่ข้ามแดนนั้น ยังมีการศึกษา
ไม่มากนัก ทั้ งๆ ที่เป็นพื้นที่ช่วงชิงที่ส�ำคัญ โดยเฉพาะในการสร้างความเป็นชาติ ซึ่ง
เกี่ยวข้องอย่างยิ่งกับการแสดงตัวตนและความเป็นสั งคมสมัยใหม่ แม้หนังสือเรื่อง
ชนชายแดนกับการก้าวข้ามพรมแดน (ยศ สันตสมบัติและคณะผู้วิ จัย 2555)
ได้เริ่มฉายให้ เห็นภาพความเคลื่อนไหวของผู้คนต่างๆ อย่างหลากหลายตาม
ชายแดน แต่กรณีศึกษาเจาะลึกจะช่วยให้เข้าใจประเด็นปัญหาชัดเจนขึ้น ดังกรณี
ศึกษาของปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี เรื่อง “Women, nation, and the ambivalence
of subversive identification along the Thai-Burmese border” (Pinkaew 2006)
ที่พบว่า ส�ำหรับคนไร้รัฐ เช่น คนไทใหญ่ที่อาศัยอยู่ตามชายแดน โดยเฉพาะผู้หญิง