218 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
4.7 บทสรุป
จากการสังเคราะห์การวิ จัยด้ านวัฒนธรรมกั บการพัฒนาในกรณี ของ
ภาคเหนือ โดยเฉพาะในช่ วงหลังจากปี พ.ศ 2540 เป็นต้นมานั้นจะเห็นได้ว่า
ความหมายของวัฒนธรรมได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก จากก่อนหน้านี้ที่เคยผูกติด
อยู่กับความคิด เช่น อุดมการณ์ คุณค่า และภูมิปัญญา ในฐานะที่เป็นรากเหง้า
ของสังคม แม้ว่าความคิดเช่นนี้ในปัจจุบันก็อาจจะยังครองใจนักวิจัยจ�ำนวนมาก
อยู่ก็ตาม แต่ในช่วงเวลาต่อมานักวิจัยได้เริ่มหันมาขยายเพิ่มเติมมุ มมองวั ฒนธรรม
ในมิติของสิ ทธิ ทั้งสิทธิทางวัฒนธรรม และสิทธิชุมชน รวมทั้งการมองในแง่ของ
ทุนทางวัฒนธรรมด้ วย ในท้ายที่สุดความเข้ าใจวัฒนธรรมก็ได้ค่ อยๆ เปลี่ยนมา
ให้ความส�ำคัญกั บความคิดวาทกรรมและพื้นที่ทางวัฒนธรรมมากขึ้น เหตุผลหลัก
ในด้านหนึ่งนั้นก็ คือการหันมามองความเป็นพลวัตของวัฒนธรรมในเชิงกระบวนการ
ขณะที่ในอีกด้ านหนึ่งจะเน้นความซับซ้ อนของวัฒนธรรมในเชิงปฏิบัติการของ
กลุ่มคนที่หลากหลาย ที่ต้องการช่วงชิงความหมายของการพัฒนาและต่อรอง
อัตลักษณ์ ซึ่งช่วยให้เห็นถึงความซับซ้อนของมิติต่างๆ ทางวัฒนธรรมก่อนหน้านี้
ทั้งในแง่ของคุณค่า ภูมิปัญญา และสิทธิว่ามี ความเชื่อมโยงกันอย่างไรมากขึ้น
ผ่านประเด็นการวิจัยปัญหาต่างๆ ของความเชื่ อมโยงระหว่างวัฒนธรรมกับ
การพัฒนาหลายประการด้วยกัน
ในประเด็ นปั ญหาประการแรกนั้น งานวิจัยจะเกี่ ยวข้ องกับวาทกรรม
การพัฒนา ในบริบททางการเมืองของอัตลักษณ์ทางชาติพั นธุ์ ในฐานะที่เป็นพื้นที่
ทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะของกลุ่มชนบนที่สูง ซึ่ งพบว่ามักจะถูกครอบง� ำด้วย
วาทกรรมการพั ฒนาของรัฐ ที่มุ่งเน้นเฉพาะเศรษฐกิจเชิ งพาณิชย์เป็ นหลัก และยังแฝง
ไว้ด้วยอคติทางชาติ พันธุ์อีกด้วย จนพวกเขาถูกกี ดกันสิทธิในการใช้และจั ดการป่า
กลุ่ มชาติพันธุ์บนที่สูงทั้งหลายจึงพยายามดิ้นรนต่อสู้ในเชิ งวัฒนธรรม ผ่านการเมือง
ของการสร้างอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ อย่างหลากหลาย เพื่ อการต่ อรองในฐานะ
ผู้มีความรู้ ที่สามารถพัฒนาทางเลือกใหม่ๆ ในการจัดการและอนุรักษ์ป่าได้