งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 215
ซ้อนทับกันอยู่ ด้วยการช่วงชิงการนิยามตัวตนอย่างลื่นไหล ผ่านการสลับพื้นที่ ชีวิต
ไปมาระหว่างพื้นที่บ้าน พื้นที่ ชุมชนและพื้นที่ โรงงาน ซึ่งช่วยให้พวกเธอสามารถ
นิยามตัวตนว่าเป็นแรงงานมืออาชีพ หรือ ผู้ประกอบการฝึกหัด ซึ่งก�ำลังแสวงหา
ความรู้ เพื่อไม่ให้ถูกมองเป็นเพียงแรงงานนอกระบบ ที่ ด้อยโอกาสและไร้ฝีมือเท่ านั้น
กรณีศึกษาคนงานหญิงผลิตผ้าฝ้ายทอมือในจังหวัดล�ำพูนนี้จึงเป็นอีกตัวอย่างหนึ่ง
ของการเมืองของอัตลักษณ์ ในการช่วงชิงพื้นที่ของสังคมสมัยใหม่ ตามที่คนงาน
นอกระบบต้องการก�ำหนดชีวิตตัวเองให้ได้มากขึ้น (ธัญลักษณ์ 2550)
ส่วนวิทยานิพนธ์อีกเรื่องหนึ่งของพรรณภั ทร ปลั่งศรีเจริญสุข (2551) ได้
ศึกษาวิจัยถึง ‘อัตลักษณ์ของแรงงานข้ามชาติคืนถิ่นกับการต่อรองการพัฒนาของ
ชาวบ้านในจังหวัดล�ำปาง’ ตามได้กล่าวถึงมาบ้างแล้วในหัวข้อ 3 ส�ำหรับในหั วข้อ
นี้ งานของพรรณภัทรยังช่วยชี้ให้เห็นเพิ่มเติมอีกมิติหนึ่งด้วยว่า แรงงานข้ามชาติที่
กลับคืนถิ่นแล้วได้พยายามสร้างอัตลักษณ์ว่าตนเป็นผู้ มีทักษะ ในการประสานงาน
และต่อรองกับหน่วยงานภายนอก เพื่อสร้ างความชอบธรรมในการเป็นผู้ น�ำ
การพัฒนา ซึ่งสามารถต่อรองในการดึงโครงการพัฒนาต่างๆ ให้เข้ามาสู่ชุ มชนได้
และสามารถใช้ประสบการณ์และความรู้ที่ได้รับจากต่างแดน เพื่อน�ำมาปรับใช้ใน
การพัฒนาบ้านเกิดของตนให้ก้าวไปสู่ความเป็นสังคมสมัยใหม่ ตามความต้องการ
ของพวกเขาได้มากขึ้น
ในขณะที่แรงงานข้ามชาติกลับคืนถิ่นสามารถสร้างอัตลักษณ์ เพื่อการช่ วงชิง
พื้นที่ของสังคมสมัยใหม่ ตามที่พวกเขาก�ำหนดได้เองตามสมควร แทนการถูก
ยัดเยียดมาจากอ�ำนาจภายนอก คนงานอีกกลุ่มหนึ่งในภาคเหนือคือ แรงงานพลัดถิ่น
จากประเทศเพื่อนบ้ าน จากกรณีศึกษาคนงานไทใหญ่ในโครงการพัฒนาพื้นที่สูง
ในบทความวิจัยเรื่อง “More than culture, gender and class: erasing Shan labor
in the “success” of Thailand’s royal development project” (Latt 2011) ซึ่งพบ
ว่า พวกเขากลับถูกยัดเยียดภาพลักษณ์ว่าเป็นคนชายขอบหรือคนไร้ถิ่นที่ร่อนเร่
และหลักลอย ทั้งๆ ที่พวกเขาอยู่เบื้องหลังความส�ำเร็จต่างๆ ของโครงการพัฒนา
พื้นที่สูง แต่ก็กลับถูกลืมจนแทบไร้ความเป็นคน ซึ่งแลตวิเคราะห์ว่า ปัญหาดังกล่าว