210 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ให้ผู้ติดเชื้อเอดส์สามารถต่อรองกับสังคมรอบๆ ข้าง และกลุ่มต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับ
พวกเขาได้อีกด้วย
การดิ้นรนต่อสู้ของผู้ติดเชื้อเอดส์ดังกล่าว จึงไม่ใช่เป็นเพียงการลดความ
ทุกข์ ทรมานจากความเจ็บป่วยเท่านั้น หากยังเกี่ยวข้ องกับการสร้ างตัวตนหรือ
อัตลักษณ์ใหม่ เพื่อต่อรองกับการถูกตีตราด้วยภาพอคติจากสังคมภายนอก และ
การด�ำรงชี วิตอยู่ ร่วมกั บคนอื่นในชุ มชน แทนการปกปิดอัตลักษณ์ของตนเอง
เช่ นในอดีต ดังจะเห็นได้จากวิทยานิ พนธ์ของ มธุรส ศิ ริสถิตกุล (2544) เรื่อง ‘การเมือง
ในอัตลักษณ์ของกลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวีในจังหวัดเชียงใหม่’ ซึ่งพบว่ า ผู้ติดเชื้อเอชไอ
วีจะพยายามสร้างและปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ของตนอยู่เสมอ เพื่อให้ลื่นไหลไปได้
ตามสถานการณ์ แทนการยึดติดอยู่กับอัตลักษณ์ใดอัตลักษณ์หนึ่งเท่านั้น เริ่มตั้งแต่
การแสดงตัวตนว่าเป็นคนธรรมดาที่ดี และไม่ประพฤติผิดศีลธรรม ด้วยการเข้าร่วม
งานในชุ มชนและท�ำบุญเข้าวัดอย่างสม�่ำเสมอ บางครั้งก็แสดงตัวตนว่าเป็นคนป่วย
ที่ต้องการความช่วยเหลือ เพราะประสบเคราะห์กรรม และท้ายที่สุดก็ยังแสดงตัวตน
ในฐานะคนใกล้ชิดผู้น�ำบารมีของชุมชน เพื่อให้สามารถจัดความสัมพั นธ์กับคนกลุ่ม
ต่างๆ ในชุมชนได้เท่าที่เงื่อนไขจะเอื้ออ�ำนวยให้มากที่สุด
ในงานวิจัยอีกชิ้นหนึ่งของ ชิเกฮารุ ทานาเบ จากหนังสือเรื่อง ชุมชนกับการ
ปกครองชีวญาณ: กลุ่มผู้ติดเชื้อเอชไอวีในภาคเหนือของไทย (ทานาเบ 2551)
เขาได้เริ่มน�ำแนวคิดว่าด้วย ‘การปกครองชีวญาณ’ ของฟูโกต์มาช่วยในการวิเคราะห์
การรวมตัวกันของผู้ติดเชื้อเอชไอวีเพื่อตั้งขึ้นเป็นกลุ่มช่วยเหลือตัวเอง และสามารถ
ขยายเครือข่ายออกไปอย่างกว้างขวางทั้ งในเมืองและชนบท ผ่านการอภิปราย
ถกเถียงว่า ในฐานะที่ผู้ติดเชื้อเอชไอวี เป็นผู้ต้องอยู่กับความทุกข์ทรมาน พวกเขาจึง
ต้ องแสวงหาลู่ทางต่างๆ ในการสร้าง ‘ชุมชนปฏิบัติการ’ ขึ้นมา ชุมชนเช่นนี้จะต่างจาก
ชุ มชนที่ผูกติดอยู่กับพื้ นที่แบบดั้งเดิ ม เพราะก่อตัวขึ้นมาจากความต้องการปรับ
ความสัมพั นธ์กับสังคมภายนอก โดยการก�ำกับและควบคุมตนเอง ตามแนวคิดการ
ปกครองชีวญาณ ด้วยการปฏิบัติการในการเรียนรู้ที่จะผสมผสานความรู้ชุดต่างๆ
มาช่วยในการจัดการตนเอง ทั้ งการควบคุมการกินอาหาร การกินยาสมุนไพร และ