198 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ของก�ำแพงเมืองเชียงใหม่ องค์ประกอบของพิธีกรรมตรงนี้บางส่วนจะเหมือนกั บพิธี
ที่เสาอินทขีล แต่พิ ธีกรรมหลักจะอยู่ที่การเซ่นสรวงและคนทรงจ�ำนวนมากมาฟ้อน
ถวายผีอารักษ์ที่หอผีถึง 7 วัน ประหนึ่งเป็ นการสร้างคู่ตรงข้ามเชิงสัญลักษณ์ให้กับ
พิธีที่เสาอินทขีลขึ้นมา เพื่อช่วงชิงพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของคนท้ องถิ่นเอาไว้ แม้ว่ าจะไม่ใช่
พิธีดั้งเดิมทั้งหมดเสียทีเดียว เพราะได้ผสมผสานวิถีปฏิ บัติที่แตกต่างจากอดีตเข้าไว้
ด้ วย ตามประสบการณ์อย่างหลากหลายของผู้ร่วมพิธี ที่มาจากกลุ่มคนเมืองระดับ
กลางและล่างในเมืองเชียงใหม่ (ทานาเบ 2553: 93-94)
ในปัจจุบันนี้ การช่วงชิงพื้นที่วัฒนธรรมระหว่างพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์และการพัฒนา
เศรษฐกิจสมัยใหม่ ในสังคมเมือง เช่น เมืองเชียงใหม่นั้นก�ำลังด�ำเนินไปอย่างเข้ มข้น
ซึ่ งมองเห็นได้อย่างชัดเจนในพื้นที่ ของประเพณีต่างๆ จากกระบวนการเปลี่ยน
วัฒนธรรมเป็นสินค้าเพื่อการท่องเที่ยว ด้วยการลดทอนความหมายในเชิงคุณค่า
ลงไปให้กลายเป็นเพี ยงความหมายเพื่อการบริโภคเท่านั้น (Evrard and Prasit 2012)
โดยเฉพาะกรณีการขยายตัวของประเพณีสงกรานต์เพื่ อส่งเสริ มการท่องเที่ยว
ด้วยข้ออ้ างของการอนุรักษ์วัฒนธรรม แต่ อย่างไรก็ ตามวัฒนธรรมเชิงพาณิชย์ก็
ยั งไม่สามารถยึดพื้ นที่วัฒนธรรมเหล่านี้ ได้ทั้งหมด แม้คนท้องถิ่นอาจจะเหลือพื้ นที่
พิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ในประเพณีของตนน้อยลงไปบ้างก็ตาม แต่พวกเขาบางส่วน
ก็ ยังสามารถใช้ประเพณีสงกรานต์ ในฐานะเป็นพื้ นที่ปลดปล่อยตัวเองให้อิสระจาก
ระเบียบสั งคมในชีวิตประจ�ำวั นได้อยู่บ้าง ดังจะเห็นได้จากตัวอย่างของงานวิจัยเรื่อง
“Modernity and the evolution of a festive tourism tradition: the Songran festival
in Chiang Mai, Thailand” (Ploysri and Robinson 2008: 320)
การช่ วงชิงพื้นที่ วั ฒนธรรมที่ส�ำคัญอีกกรณีหนึ่งก็คือ พื้นที่ของการย้ อน
หาอดีต ซึ่ งมีความพยายามรื้อฟื ้นขึ้นมาบริโภคความหมายกั นอย่างกว้างขวาง
ท่ามกลางกระบวนการพัฒนาความเป็นเมืองในปัจจุบันนี้ เพื่อเป้าหมายหลายอย่ าง
นอกเหนือจากการเปลี่ยนให้เป็นสินค้าเพื่อการท่องเที่ยว ดังตัวอย่างกรณีศึกษาจาก
วิทยานิพนธ์ปริ ญญาเอกของ จอห์นสัน เรื่อง ‘Rebuilding Lanna: constructing and
consuming the past in urban northern Thailand’ (Johnson 2010) ซึ่งค้นพบว่า หลั งจาก