202 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
นอกจากนั้นยังมีกรณีศึกษาวิจัยการช่วงชิงพื้นที่วัฒนธรรมในเมืองขนาดเล็ก
อี กด้วย เช่น เมืองจอมทอง จั งหวัดเชียงใหม่ ดังตัวอย่างการศึ กษาการช่วงชิงพื้นที่
วัดพระธาตุจอมทอง ในงานวิจัยระดับปริ ญญาเอกของอริยา เศวตมร์ ซึ่งต่อมา
ตีพิมพ์ในบทความเรื่อง “No more place for us at the temple: contesting religious
space and identities of the local people in northern Thailand” (Ariya 2011)
ในงานชิ้นนี้ อริยาพบว่า การช่วงชิงพื้นที่ วัดพระธาตุจอมทองเกิดขึ้นหลังจากที่
ชนชั้นกลางในสังคมเมืองจากภายนอกท้ องถิ่นได้หลั่ งไหลเข้ามา และใช้พื้นที่
ส่ วนหนึ่งในบริเวณวัดพระธาตุสร้ างเป็นศูนย์วิปัสสนาสมาธิ นานาชาติ โดยมีพระสงฆ์
และชีจากภายนอกเข้ ามาจ�ำพรรษาจ�ำนวนมาก ส่วนพระสงฆ์ท้องถิ่นในวัดคงเหลือ
อยู่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น ศูนย์นี้จะเน้นการท�ำจิตใจให้บริสุทธิ์และหลักความจริงของ
ชี วิตตามหลักค�ำสอนในพุทธศาสนาอย่างเคร่งครัด ขณะที่ละเลยความเชื่ อท้องถิ่ น
อื่ นๆ ที่ไม่ใช่พุทธศาสนาในชี วิตประจ�ำวันของผู้คนไป ทั้งๆ ที่ความเชื่อต่างๆ ที่
หลากหลายเหล่านั้ นล้วนเคยมีที่มีทางอยู่ในบริเวณวัดพระธาตุอยู่ก่อนแล้ว
อริยายังพบอี กด้วยว่า เมื่อชนชั้นกลางจากภายนอกท้องถิ่นเข้ามาปฏิบัติธรรม
ในศูนย์ก็ จะท�ำบุญให้กับวัดพระธาตุ ด้วยการบริ จาคปัจจัยจ�ำนวนมหาศาล จน
สามารถเข้ามาก�ำกับควบคุมกิจกรรมต่างๆ ส่วนใหญ่ภายในวัด เมื่อคนท้องถิ่น
สูญเสียอ�ำนาจในการดูแลวัดไป ทั้งๆ ที่บางส่วนก็ยังถือว่าพวกเขาเป็นข้ าวัดหรือ
ผู้ดูแลวัดมาก่อน พวกเขาจึงมักจะไปตักบาตรและท� ำบุญที่วัดเฉพาะในวันส�ำคัญ
ทางพุทธศาสนาเท่านั้น และมักจะไม่ได้เข้าร่วมพิธีกรรมใดๆ ที่จัดขึ้นในวัด ซึ่ งเริ่มมุ่งไป
ในเชิงพุทธพาณิชย์มากยิ่งขึ้น แต่คนท้ องถิ่นเหล่านี้ส่วนใหญ่จะหันไปให้ความส�ำคัญ
กั บการจัดพิ ธีตามความเชื่อในการนับถือผีแทน โดยเฉพาะพิธีบูชาผีอารักษ์เมือง
ที่จัดขึ้นหน้าหอผี ใกล้ๆ กับวัดพระธาตุ ในพิธีนี้จะมีการเซ่นไหว้ผี การฟ้อนของ
คนทรงผีอารักษ์เมือง และคนท้องถิ่นจ�ำนวนมากเข้าร่วม รวมทั้งผู้น�ำทางการเมือง
ในท้องถิ่น ที่ต้องการสร้างความชอบธรรมให้ตนเองด้วย (Ariya 2011: 157-161)
หากยึดตามแนวการวิเคราะห์ของ จอห์นสัน ข้างต้นแล้ว การที่คนท้องถิ่น
ในเมืองจอมทองหันมาให้ความส�ำคัญกับพิ ธีบูชาผีอารักษ์เมืองและการเข้าทรง